Kwas foliowy – Co to? Właściwości oraz cena i opinie

Kwas foliowy, czyli witamina B9 lub witamina B11, czy folacyna to jeden z najważniejszych składników, niezbędnych organizmowi każdego człowieka. Choć wydaje się, że związek ten można łatwo uzupełnić z dietą, ponieważ występuje w wielu produktach spożywczych, to jednak każda obróbka jedzenia znacznie zmniejsza jego ilości, co sprawia, że wiele osób cierpi na niedobór kwasu foliowego. Zbyt małe ilości tej witaminy są szczególnie groźne dla kobiet w ciąży, gdyż mogą powodować wady płodu, dlatego to im szczególnie zaleca się suplementację tej substancji. Jednak nie tylko panie, spodziewające się dziecka powinny zwrócić uwagę na uzupełnianie witaminy B9, gdyż pełni ona w organizmie wiele ważnych funkcji. Jakie są właściwości kwasu foliowego i w jaki sposób wpływa na nasze zdrowie?

Kwas foliowy – czym jest? Charakterystyka

Kwas foliowy (witamina B9, witamina B11, folacyna, witamina M, folian) to składnik, z którego korzystają wszystkie komórki w ciele człowieka od momentu poczęcia do późnej starości. Pod nazwą kwasu foliowego kryje się tak naprawdę nie jeden składnik, a cała grupa substancji, obejmująca ok. 20 pochodnych pteryny (substancji barwiącej, np. skrzydła motyli).

Kwas foliowy występuje w wielu tkankach roślinnych i zwierzęcych. Jego nazwa pochodzi od słowa folium, oznaczającego liść. Pod względem fizycznym, witamina B9 charakteryzuje się jasnożółtą barwą i jest substancją łatwo rozpuszczalną w wodzie.

Historia i pochodzenie

Witamina B9 początkowo łączona była z prawidłową ilością czerwonych krwinek, a jej niedobór wiązano z niedokrwistością megaloblastyczną. Kwas foliowy dokładniej opisany został jednak dopiero na przełomie lat 30 i 40 XX wieku, kiedy to brytyjska lekarz i naukowiec Lucy Willis zaobserwowała lecznicze właściwości wyciągu z drożdży i zauważyła, że można nimi leczyć anemię. W 1941 roku po raz pierwszy udało się wyizolować kwas foliowy z liści szpinaku i nadano mu nazwę kwas foliowy. Dwa lata później uzyskano krystaliczną formę tej substancji na drodze syntezy chemicznej. Wtedy, ze względu na budowę cząsteczki, został on nazwany kwasem pteroiloglutaminowym, co stanowi jeszcze jedną z nazw tego składnika, choć aktualnie jest ona rzadziej używana. Inne właściwości kwasu foliowego, a szczególnie jego wpływ na rozwój płodu, zostały udowodnione dopiero w latach 90 XX wieku, a więc stosunkowo niedawno.

Cząsteczka witaminy B9 może zawierać różną liczbę reszt kwasu glutaminowego, może też występować w różnych stopniach uwodornienia części pterynowej. Szacuje się, że istnieje nawet ok. 150 odmian kwasu foliowego, jednak w przyrodzie znaleziono znacznie mniej odmian tej witaminy.

Kwas foliowy w dalszym ciągu stanowi obiekt zainteresowania wielu naukowców, którzy przeprowadzają badania nad jego właściwościami. Dość szybko okazało się bowiem, że substancja ta wykazuje wielokierunkowe działanie na organizm, a do tego charakteryzuje się wysoką aktywnością biologiczną i ma istotny wpływ na metabolizm komórek. Niestety niedobór kwasu foliowego zdarza się bardzo często, a jest to witamina na tyle ważna, że jej braki powodują różnego rodzaju konsekwencje zdrowotne.

Kwas foliowy – właściwości

Kwas foliowy niezbędny jest organizmowi człowieka do prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania komórek, przede wszystkim w obrębie układu krwiotwórczego i nerwowego. Aktywność tej witaminy związana jest z wpływem na metabolizm kwasów nukleinowych oraz aminokwasów. Główną rolą kwasu foliowego jest zapobieganie wadom cewy nerwowej u płodu, dlatego suplementacja tej witaminy jest tak ważna u kobiet w ciąży. Nie jest to jedyne działanie witaminy B9, ma ona także duże znaczenie w regulacji stężenia homocysteiny we krwi, ponieważ uczestniczy w jej metabolizmie. Ponadto, odpowiednie stężenie kwasu foliowego może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju niektórych nowotworów.

Przeczytaj również:  Adaptogeny – Co to? Opinie i właściwości.

Trzeba wiedzieć, że foliany dostarczane z pożywieniem przyjmują postać słabo przyswajalną. Związane jest to przede wszystkim z obróbką termiczną jedzenia, ale nie tylko, gdyż znaczenie dla ilości kwasu foliowego w danym produkcie ma też krojenie, rozdrabnianie, a nawet oczyszczanie. Oczywiście zmniejszone wchłanianie tej substancji wynikać może także z różnego rodzaju zaburzeń przyswajania, jak również spożywania sporych ilości używek, takich jak alkohol, kawa czy papierosy. Osłabianie syntezy tej substancji ograniczają również niektóre leki, tzw. antagoniści kwasu foliowego, do których zaliczamy między innymi:

  • leki hormonalne;
  • niesteroidowe leki przeciwzapalne;
  • leki przeciwgruźlicze.

Chcąc zwiększyć przyswajalność kwasu foliowego, warto przyjmować go wraz z innymi witaminami z grupy B, przede wszystkim witaminą B12, witaminą C, cynkiem i żelazem.

Gdzie występuje kwas foliowy?

Najbogatszym źródłem kwasu foliowego w diecie są zielone warzywa, takie jak szpinak, kapusta czy brukselka. Chcąc uzupełnić tę witaminę, warto sięgnąć również po produkty zbożowe, między innymi otręby pszenne, ryż brązowy, pieczywo pełnoziarniste. Kwas foliowy znajdziemy także w żółtku jaja, wątróbce drobiowej, soi, twarogu, kaszy jęczmiennej i gryczanej.

Oczywiście najwyższą zawartością witaminy B9 charakteryzują się produkty jak najmniej przetworzone i najświeższe. Zbyt długie przechowywanie żywności może zmniejszyć ilość kwasu foliowego nawet o 70%. Co więcej, organizm człowieka przyswaja witaminę B9 z jedzenia jedynie w ok. 50%, przy czym w postaci syntetycznej jest to 100%. Kwas foliowy to więc jeden z nielicznych składników, który lepiej przyswajalny jest, spożywany w formie suplementów diety. Trzeba też pamiętać, że nasz organizm nie ma zdolności do długiego magazynowania tej witaminy, należy więc dostarczać ją regularnie.

Kwas foliowy – działanie i zastosowanie

Kwas foliowy to jeden z najważniejszych składników zdrowotnych, które najlepiej dostarczać z zewnątrz, ze względu na ważną rolę w organizmie. Witamina ta bierze udział w wielu procesach w ciele człowieka i jest niezwykle ważna dla kobiet w ciąży, które chcą zapewnić swojemu dziecku jak najlepszy rozwój. Kwas foliowy w suplementach przyjmowany jest najczęściej właśnie w celu wspomagania rozwoju płodu, jednak nie tylko wtedy.

Kwas foliowy a wady cewy nerwowej u płodu

Wady cewy nerwowej u płodu stanowią jedno z najczęstszych powikłań, wynikających z niedoboru kwasu foliowego w organizmie matki. Są to zaburzenia rozwoju układu nerwowego, mogące doprowadzić do rozszczepienia kręgosłupa, bezmózgowia, a także przepukliny mózgu i rdzenia kręgowego. Jest to spowodowane tym, że niedobór kwasu foliowego spowalnia syntezę DNA, ponieważ wywiera wpływ na biosyntezę kwasu nukleinowego oraz aminokwasów. W życiu płodowym cewą nerwową nazywamy fałd tkanki, która pełni rolę zawiązka ośrodkowego układu nerwowego. Zamknięcie cewy u płodu odbywa się pomiędzy 16 a 28 dniem od poczęcia, tworząc z przedniego odcinka cewy mózg, a z jej części tylne rdzeń kręgowy. W przypadku gdy proces zamknięcia cewy nerwowej zostanie zaburzony, może dojść do poronienia lub upośledzenia u dziecka. Eksperci zalecają kobietom w ciąży zażywać 0,4 mg kwasu foliowego na dobę, aby zredukować ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Według badań witamina B9 może obniżyć je nawet o 72%. Ze względu na to, że zamknięcie cewy nerwowej zachodzi w dość wczesnym okresie ciąży, każda pani powinna postawić na suplementację kwasu foliowego, już podczas planowania poczęcia dziecka.

Kwas foliowy a poziom homocysteiny

Homocysteina to siarkowy aminokwas, powstający z metioniny podczas przemian ustrojowych. U osób zdrowych większa ilość homocysteiny przekształcana jest do metioniny lub cysteiny. Aby takie reakcje mogły zachodzić prawidłowo, niezbędny jest kwas foliowy oraz witamina B12, a w późniejszym etapie także witamina B6. Jeżeli dojdzie do jakichkolwiek zaburzeń w opisanych przemianach, nadmiar homocysteiny zaczyna gromadzić się we krwi. Prawidłowy poziom homocysteiny w organizmie wynosi: 5-15 µmol/l i jest zależny od takich czynników jak: wiek, płeć, aktywność fizyczna, dieta i używki, kondycja narządów wewnętrznych. Schorzenie, związane z nadmiarem homocysteiny nazywa się hiperhomocysteinemią, występującą w trzech typach:

  • łagodna – stężenie homocysteiny wynosi 15-30 µmol/l;
  • średnio nasilona – poziom homocysteiny: 30-100 µmol/l;
  • ciężka – gdy stężenie homocysteiny przekracza 100 100 µmol/l.

Nadmiar homocysteiny niesie ze sobą zagrożenia w postaci:

  • zawału serca;
  • udaru mózgu;
  • rozwoju choroby wieńcowej.

Jeżeli nadmiar homocysteiny połączy się z niedoborami kwasu foliowego oraz witaminy B12, spowoduje działanie prooksydacyjne oraz może prowadzić do uszkodzeń śródbłonka naczyń krwionośnych. W rezultacie zwiększa się ryzyko powstania zmian miażdżycowych. Zbyt duże stężenie homocysteiny może także sprzyjać powstawaniu zakrzepów. Badania udowodniły, iż dieta bogata w kwas foliowy oraz zewnętrzna suplementacja tego związku mogą prowadzić do obniżenia poziomu homocysteiny we krwi.

Przeczytaj również:  Colladiox Pro to Oszustwo? Opinie i Efekty

Kwas foliowy a anemia megaloblastyczna

Niedokrwistość, znana bardziej pod nazwą anemia, to choroba, związana z niewystarczającą masą czerwonych krwinek oraz hemoglobiny, wymaganych do odpowiedniego natlenienia tkanek. 80% zdiagnozowanych anemii wynika z niedoborów żelaza, jednak przy ok. 25% występuje ona wraz z anemią megaloblastyczną, czyli taką, która spowodowana jest niedostateczną podażą kwasu foliowego i witaminy B12.

Geneza anemii megaloblastycznej leży w zaburzeniach syntezy kwasów nukleinowych. Jest ona zmniejszona w wyniku niedoboru kwasu foliowego, który jest niezbędny dla prawidłowego przeprowadzania tych procesów. Skutkuje to erytropoezą megaloblastyczną, leukopenią, małopłytkowością i niedokrwistością makrocytarną. Anemia megaloblastyczna występuje najczęściej w stanach, gdy organizm zużywa zwiększone ilości kwasu foliowego, np. w ciąży lub przy upośledzeniach wchłaniania. To właśnie w ciąży ten typ anemii jest najgroźniejszy, gdyż może doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak zakażenia, krwotoki, a nawet obumarcie płodu. I właśnie dlatego kobietom w ciąży zaleca się regularną suplementację kwasu foliowego w ilościach 5 – 10 mg na dobę. W większości przypadków po urodzeniu dziecka anemia megaloblastyczna ustępuje.

Ten typ niedokrwistości dość często występuje również u bliźniąt i wcześniaków. Wynika to z niedostatecznego otrzymania kwasu foliowego od matki w okresie płodowym dziecka. Anemia najczęściej pojawia się między 2 a 17 miesiącem życia, kiedy to zapasy kwasu foliowego u noworodka zostaną wyczerpane.

Kwas foliowy a nowotwory

Według obserwacji wielu badaczy systematyczne spożywanie kwasu foliowego ma znaczenie dla zmniejszenia ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów. Badania wykazały, że zbyt mała ilość witaminy B9 może sprzyjać rozwojowi komórek raka:

  • jelita grubego;
  • macicy;
  • jajnika;
  • sutka;
  • trzustki;
  • płuc.

Najwięcej danych w tym zakresie dotyczy raka jelita grubego. Kwas foliowy wykorzystywany jest głównie w celach profilaktyki nowotworów. Szacuje się, że w przypadku, gdy komórki nowotworowe już powstały, zbyt duża ilość tego związku może przyspieszać ich rozwój. Witamina B9 ma też silne znaczenie dla utrzymania w dobrej kondycji całego układu odpornościowego, a ten pełni istotną rolę w zapobieganiu różnym chorobom, w tym nowotworom.

Działanie przeciwdepresyjne kwasu foliowego

Wyniki analiz wykazały, iż u osób z objawami depresji poziom kwasu foliowego jest obniżony o ok. 30%. Wynika to zapewne z tego, że pochodna witaminy B9 (BH4) wykorzystywana jest jako kofaktor w syntezie dopaminy i serotoniny, które mają znaczny wpływ na warunkowanie nastroju i odczuwanie przyjemności. Badania wykazały, że systematyczna suplementacja kwasu foliowego u osób z depresją sprzyja skuteczności stosowania leków przeciwdepresyjnych, a więc może przyczynić się do sprawniejszego wyjścia z choroby i poprawy jakości życia.

Objawy niedoboru kwasu foliowego

Niedobór kwasu foliowego zdarza się dość często, choć silne objawy zaczynają się pojawiać dopiero przy dość dużych brakach tego składnika. Do symptomów, na które warto zwrócić uwagę, zaliczamy:

  • stany zapalne języka i błony śluzowej warg;
  • owrzodzenie języka;
  • bladość skóry;
  • nagłe siwienie włosów;
  • problemy z koncentracją;
  • kłopoty z zasypianiem;
  • ciągłe zmęczenie;
  • rozdrażnienie;
  • uczucie lęku i niepokoju;
  • nerwowość.

Przy dużym i długim niedoborze kwasu foliowego może dojść do rozwoju niedokrwistości megaloblastycznej, wad cewy nerwowej u płodu, wzrostu poziomu homocysteiny, a nawet rozwoju nowotworów.

Kwas foliowy – dawkowanie i zapotrzebowanie

Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy różni się w zależności od wieku, płci czy stanu zdrowia. Zaleca się więc dostosowanie dozy suplementu indywidualnie. Według RDA rekomendowane dzienne spożycie tego składnika wygląda następująco:

  • dzieci w wieku 1 – 3 lat: 150 μg;
  • dzieci w wieku 4 – 6 lat: 200 μg;
  • dzieci w wieku 7 – 9 lat: 300 μg;
  • chłopcy i dziewczęta 10 – 12 lat: 300 μg;
  • chłopcy i dziewczęta 13 – 18 lat: 400 μg;
  • dorośli mężczyźni: 400 μg;
  • dorosłe kobiety: 400μg;
  • kobiety w ciąży: 600 μg;
  • matki karmiące: 500 μg.

Witamina B9 – przeciwwskazania i skutki uboczne

W większości przypadków kwas foliowy jest bezpieczny w stosowaniu i nie powinien wywoływać żadnych skutków ubocznych. Jednak przy długotrwałej suplementacji bardzo wysokich dawek, u niektórych osób mogą pojawić się dolegliwości w postaci:

  • biegunek;
  • nudności;
  • bólu brzucha;
  • wymiotów;
  • zaburzeń żołądkowo – jelitowych;
  • wzdęć;
  • reakcji alergicznych;
  • drażliwości;
  • problemów ze snem;
  • nadmiernej pobudliwości;
  • pogorszenia nastroju.
Przeczytaj również:  YerbaLine Slim – Opinie oraz efekty i cena. Gdzie kupić?

Przeciwwskazaniem do stosowania kwasu foliowego są:

  • niektóre nowotwory;
  • padaczka (witamina B9 może nasilać ataki).

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku:

  • stosowania leków przeciwpadaczkowych, przeciwgruźliczych, doustnych środków antykoncepcyjnych, innych antagonistów kwasu foliowego;
  • chorób serca;
  • anemii, spowodowanej niedoborem witaminy B12.

Ze względu na niską biodostępność kwasu foliowego z pożywienia oraz niskie zdolności jego magazynowania w organizmie, nadmiar tego związku zdarza się rzadko. Mimo tego nadmierne spożywanie suplementów z kwasem foliowym może maskować ewentualne niedobory witaminy B12, co z kolei może przyczynić się do utrudnionej diagnostyki niektórych chorób, szczególnie związanych z układem nerwowym. Ponadto nadmiar kwasu foliowego, przy wczesnych zmianach nowotworowych może nasilać procesy karcynogenezy.

Kwas foliowy – jak stosować?

Wybierając odpowiedni suplement diety z kwasem foliowym, najlepiej stosować się do zaleceń producenta, dotyczących jego przyjmowania. Instrukcja najczęściej podana jest na opakowaniu, bądź ulotce preparatu. W przypadku gdy suplementacja kwasem foliowym zlecana jest przez lekarza, np. w ciąży, należy dokładnie stosować się do zaleceń specjalisty.

Kwas foliowy – cena i gdzie kupić?

Kwas foliowy stanowi jedną z najpotrzebniejszych witamin dla ludzkiego organizmu, a co więcej, jego postać syntetyczna jest lepiej wchłaniana, niż witamina B9 spożywana wraz z jedzeniem. Oznacza to, że systematyczne zażywanie suplementów jest wskazane, zwłaszcza że ciało ludzkie nie ma dużej zdolności magazynowania tego kwasu. Na szczęście nikt nie powinien mieć problemu z zakupem kwasu foliowego, gdyż jest on szeroko dostępny zarówno w sprzedaży internetowej, jak i stacjonarnej. Znajdziemy go właściwie w każdej aptece i w dowolnym punkcie z suplementami diety. Witamina B9 spożywana jest głównie w postaci kapsułek, a cena za jedno opakowanie wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.

Kwas foliowy – opinie

Kwas foliowy to bardzo ważny składnik dla poprawnego funkcjonowania każdego człowieka. Witamina B9 została dokładnie przebadana a opinie o niej są jednoznaczne – jest to składnik, który należy przyjmować z zewnątrz, czy to w diecie, czy w postaci suplementów. Jedynym ostrzeżeniem przed stosowaniem zbyt dużej ilości kwasu foliowego, są nowotwory i w takim przypadku należy suplementację omówić z lekarzem. Suplementy diety z kwasem foliowym najczęściej dostępne są w kapsułkach, a najlepszymi opiniami cieszą się te, które zawierają jak najmniej substancji pomocniczych. Niektórzy producenci dodają do tabletek środków, wydłużających trwałość, które mogą osłabiać przyswajanie substancji. Na szczęście kwas foliowy z suplementów dość dobrze się wchłania.

Kwas foliowy – podsumowanie

Kwas foliowy, zwany jest także witaminą B9 oraz witaminą B11 to substancja, która pełni w ciele człowieka wiele ważnych funkcji. Szczególnie istotne jest dostarczanie tego składnika dla kobiet w ciąży, gdyż ma on bardzo duże znaczenie w zapobieganiu wadom cewy nerwowej u płodu. Z niedoborem kwasu foliowego wiąże się także rozwój anemii megaloblastycznej oraz nadmiar homocysteiny we krwi. Choć składnik ten dostępny jest w wielu produktach spożywczych, utrzymanie jego odpowiedniego poziomu wcale nie jest takie proste. Przyczyną jest szybkie utlenianie kwasu foliowego w przypadku nawet niewielkiej obróbki. Już samo przechowywanie żywności przez dłuższy czas obniża ilość kwasu foliowego w danym produkcie nawet do 70%. Podobnie wygląda to w przypadku gotowania oraz krojenia czy mielenia. Co więcej, organizm człowieka nie wykazuje dużej zdolności magazynowania tego związku, a to oznacza, że suplementacja i dostarczanie go wraz z dietą, powinno odbywać się regularnie.

Inne dane na temat kwasu foliowego dostępne są również pod adresem https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-1017/folic-acid oraz w źródle na https://medlineplus.gov/folicacid.html pod którym udostępniono badania i inne szczegóły.

Alicja Król

✓ Zweryfikowany
Alicja Król

Absolwentka medycyny w zawodzie dietetyki. Dietetyka i zdrowe jedzenie nie jest mi obce. Trening personalny w temacie odchudzania i układania jadłospisów to jest to co lubię. Publikuję aktualne recenzje i opinie opublikowane na różnych forum i portalach społecznościowych.

Autorem artykułu jest Alicja Król

Absolwentka medycyny w zawodzie dietetyki. Dietetyka i zdrowe jedzenie nie jest mi obce. Trening personalny w temacie odchudzania i układania jadłospisów to jest to co lubię. Publikuję aktualne recenzje i opinie opublikowane na różnych forum i portalach społecznościowych.

✓ Zweryfikowany

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *