Zespół jelita drażliwego – jak rozpoznać chorobę?

Zespół jelita drażliwego jest chorobą, która wiąże się z zaburzeniem czynności pracy jelit i najczęściej bólem podbrzusza. Rozpoznanie zaburzenia nie jest łatwe, ponieważ może przypominać wiele dolegliwości układu pokarmowego. Pomocne w diagnostyce są jednak badania krwi i testy wykluczające inne podłoże odczuwanych symptomów.

Czym jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego jest przewlekłą chorobą polegającą na zaburzeniu czynności pracy jelit. Najczęściej towarzyszą jej bóle brzucha, ale nie muszą mieć one związku ze zmianą konsystencji stolca i częstości wypróżnień [1]. Niestety wciąż nie poznano bezpośredniej przyczyny choroby. Wiadomo jednak, że ma związek z nieprawidłowym przewodnictwem na linii jelita-mózg. jest to konsekwencja zaburzenia mikrobioty jelitowej, która może modyfikować mechanizmy tej interakcji [2].

Jak objawia się zespół jelita drażliwego?

Wedle szacunków z zespołem jelita drażliwego zmaga się nawet 20% populacji. Niestety zaledwie jedna czwarta decyduje się skonsultować niepokojące symptomy ze specjalistą i podejmuje leczenie choroby [3]. 

O zespole jelita drażliwego mogą świadczyć:

• silny ból brzucha,
• wzdęcia,
• uczucie parcia w odbycie,
• uczucie naglącej potrzeby wypróżnienia,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• obecność śluzu w stolcu,
• wyraźna zmiana częstotliwości wypróżnień,
• wyraźna zmiana konsystencji stolca (biegunki lub zaparcia).

Wielu pacjentów odczuwa także dolegliwości niezwiązane z pracą układu pokarmowego. Są to m.in. migrenowe bóle głowy, bóle mięśniowe, zmęczenie, bezsenność, zaburzenia seksualne, stany lękowe i depresyjne [2].

W kwestii objawów wiele zmian wprowadziły w 2016 r. Kryteria Rzymskie IV. Zgodnie z nimi o zespole jelita drażliwego mowa może być przy odczuwaniu bólu brzucha, a nie wyłącznie enigmatycznie brzmiącego dyskomfortu. Należy przy tym podkreślić, że ból nie musi ustępować po defekacji, a wręcz może się zwiększyć. Aby stwierdzić zespół jelita drażliwego, objawy muszą występować przez minimum sześć miesięcy poprzedzających diagnostykę. Bóle brzucha i wzdęcia powinny pojawiać się co najmniej raz w tygodniu przez trzy miesiące, a luźne stolce występować przy 25% wypróżnień [1].

Jakie metody diagnostyczne służą rozpoznaniu zespołu jelita drażliwego?

Diagnostyka zespołu jelita drażliwego nastręcza lekarzom wiele trudności. Także dlatego, że i kryteria ulegają zmianie. Obecnie obowiązują Kryteria Rzymskie IV i to na ich podstawie lekarz przeprowadza badanie w celu oceny, czy objawy w istocie mają związek z zespołem jelita drażliwego.

Lekarz przeprowadza także diagnostykę różnicową, aby wykluczyć inne podłoże odczuwanych symptomów. Przykładowo, w odróżnieniu od choroby uchyłkowej, przy zespole jelita drażliwego ból lokalizuje się przede wszystkim w podbrzuszu, a nie lewym dole biodrowym [2].

Pomocne w diagnostyce są:

• analiza laboratoryjna próbki krwi (OB, morfologia, CRP, TSH),
• USG jamy brzusznej,
• test przesiewowy na celiakię,
• badanie kału pod kątem chorób pasożytniczych i bakteryjnych,
• oznaczenie kalprotektyny w kale,
• test tolerancji laktozy,
• kolonoskopia (u osób powyżej 50 roku życia).

Niestety nie ma testów diagnostycznych, które pozwoliłyby na pewne potwierdzenie choroby. Rozpoznanie możliwe jest wyłącznie na podstawie analizy objawów zgłaszanych przez pacjenta: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zespol-jelita-drazliwego-czym-sie-objawia-ta-uciazliwa-choroba/.

Bibliografia

1. A. Mulak, A. Smereka, Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV, „Gastroenterologia Kliniczna” 2016, t. 8, nr 2, s. 52–61.
2. K. Andrych, Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2018, vol. 12, nr 6, s. 224–233.

P. Nehring, B. Mrozikiewicz-Rakowska, i in., Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2011, nr 6 (1), s. 17–22.

✓ Zweryfikowany

Redakcja