Szczeć pospolita – Właściwości i przeciwwskazania. Działanie i zastosowanie.

Szczeć pospolita to roślina, należąca do rodziny szczeciowatych, wykazująca wiele dobroczynnych właściwości, które mogą być wykorzystane profilaktyczne, jak również w walce z niektórymi schorzeniami. W ziołolecznictwie wykorzystuje się zarówno korzeń, jak i liście tej rośliny. Ze względu na swój bogaty skład, w którym znajdziemy sporo substancji przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych, szczeć pospolita wykazuje duży potencjał leczniczy. Dla niektórych ludzi jest to jednak także zioło uprawne, które warto mieć w swoim ogrodzie w celach ozdobnych. Czym jest szczeć pospolita, jakie ma właściwości i czy warto wprowadzić ją do diety?

Szczeć pospolita – charakterystyka i specyfikacja

Szczeć pospolita należy do rośliny szczeciowatych, obejmującej aż 15 gatunków roślin, występujących głównie w klimacie umiarkowanym. Szczeć pospolita pochodzi głównie z terenów Afryki Północnej, Azji i Europy. W naszym kraju spotkać ją można na pogórzu i obszarach niżu, gdzie porasta tereny pastwisk, zarośli, lasów i rowów.

Szczeć pospolita jest rośliną dwuletnią, której okres kwitnienia wypada na czas miesięcy wakacyjnych, czyli w lipcu i sierpniu. Roślina ta lubi miejsca ciepłe i nasłonecznione. Cechuje ją kolczasta łodyga, mogąca osiągnąć nawet do 2 metrów wysokości. Główki kwiatostanowe szczeci są podłużne i jajowate, a liście karbowane i zrośnięte parzysto u nasady. Niektóre osoby twierdzą, ze swoim wyglądem szczeć pospolita nieco przypomina popularny oset. Jest to roślina miododajna, produkująca dość duże ilości pyłku i nektaru.

Historia i pochodzenie

Szczeć pospolita odkryta została już tysiące lat temu, a jej nazwa rodzajowa “Dipsacus” wywodzi się z greckiego słowa, oznaczającego „spragniony”. Nazwa ta ma związek z nasadą rośliny, tworzoną przez liście. Woda opadowa z rośliny stosowana jest przez ptaki. Szczeć pospolita już w dawnych czasach stosowana była jako produkt prozdrowotny. Dawniej wykorzystywano ją przede wszystkim jako środek oczyszczający organizm i wspomagający działanie układu odpornościowego. Stosowano ją także w przemyśle jako surowiec wykonawczy zgrzebła do gręplowania wełny. Wysuszone koszyczki kwiatowe szczeci często zakładano w ręcznych szczotkach. Roślina ta była wykorzystywana do wykańczania tkanin wełnianych, służąc do wyczesywania ich powierzchni. W lecznictwie znalazła uznanie dopiero w XII wieku, a spopularyzowała ją Hildegarda Bingen, będąca gorliwą propagatorką medycyny naturalnej. Niemieccy lekarze stosowali szczeć pospolitą jako lekarstwo na reumatyzm, dnę moczanową czy artretyzm.

Niektórzy porównują skuteczność tej rośliny do działania antybiotyku – amoksycyliny, stosowanej w leczeniu boreliozy. I to właśnie w terapii tej choroby szczeć bywa powszechnie stosowana. Borelioza to podstępna choroba, która wciąż podlega badaniom, a szczeć stanowi jeden z elementów naturalnych, wspomagających jej leczenie. Oczywiście jest to substancja, która może być wykorzystywana w różnych celach zdrowotnych, a nie tylko przez osoby, pogryzione przez kleszcza. Liście szczeci zbierane są w okresie kwitnienia, natomiast jej korzeń najlepiej zbierać wiosną lub jesienią. To właśnie korzeń rośliny najczęściej stosowany jest w celu wspomagania organizmu przy boreliozie.

Szczeć pospolita – właściwości

Szczeć pospolita znalazła swoje zastosowanie przede wszystkim w leczeniu boreliozy. W badaniach, przeprowadzonych pod kątem wykorzystania tej rośliny w celu zwalczania bakterii Borrelia burgdorferi wykazano jej efekt bakteriobójczy. Okazało się, że wyciągi ze szczeci pospolitej działają podobnie jak powszechnie stosowany w tej chorobie antybiotyk o nazwie amoksycylina, a przy tym wykazują mniej efektów ubocznych.

Szczeć pospolita charakteryzuje się bogatym składem, dzięki któremu wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, związanych z profilaktyką oraz leczeniem niektórych schorzeń. Roślina ta wpływa także korzystnie na pracę układu trawiennego, wzmacniając produkcję soków trawiennych oraz żółci. Dzięki zawartości kwasów fenolowych oraz ursolowych roślina ta może wykazywać właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne i bakteriobójcze także w innych chorobach bakteryjnych, nie tylko w przypadku boreliozy.

Szczeć pospolita – działanie

Surowcem, wykorzystywanym w medycynie naturalnej są liście i korzeń szczeci pospolitej, przy czym ten drugi jest szczególnie ważny i to on ma największe znaczenie w leczeniu boreliozy. Szczeć pospolita to roślina, wykazująca działanie:

• przeciwzapalne;
• bakteriobójcze;
• grzybobójcze;
• immunomodulujące;
• hepatoprotekcyjne;
• moczopędne;
• żółciopędne;
• napotne;
• przeciwreumatyczne;
• zwiększające wydzielanie soków trawiennych.

Według dostępnych danych szczeć może zwalczać grzyby takie jak: Candida albicans, Rhodotorula rubra, Aspergillus fumigatus. Zaobserwowano również, że wyciąg ze szczeci wykazuje silne działanie w stosunku do Aspergillus fumigatus i było one porównywalne do nystatyny, czyli antybiotyku polienowego o działaniu przeciwgrzybiczym.

Szczeć pospolita – skład

To właśnie skład szczeci pospolitej sprawił, że roślina ta stała się tak popularna. Trudno jest przejść obojętnie obok tak dużego bogactwa związków, wykazujących dobre działanie na organizm człowieka. Co zawiera w sobie szczeć pospolita i jak poszczególne związki wpływają na ludzki organizm?

Kwas chlorogenowy

Jest to silny antyoksydant, mający szczególne znaczenie w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym, takim jak:

• choroba niedokrwienna serca;
• miażdżyca;
• udar;
• degeneracja siatkówki oka;
• cukrzyca;
• zwyrodnienia plamki żółtej w oku;
• choroba Alzheimera;
• niektóre nowotwory.

Kwas chlorogenowy wykazuje zdolność hamowania niektórych bakterii (gronkowiec złocisty, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, paciorkowiec kałowy, pałeczka ropy błękitnej), grzybów (Candida albicans, Penicillium chrysogenum, Trichophyton). Substancja ta wspomaga zdrowie osób, chorych na cukrzycę, zmniejszając wchłanianie cukru w przewodzie pokarmowym, jednocześnie poprawiając wrażliwość tkanek na insulinę. Wykazuje działanie ochronne na wątrobę w przypadku zatrucia tetrachlorkiem węgla i izotopami kobaltu oraz kadmu.

Kwas chlorogenowy hamuje przemiany neuroprzekaźnika GABA w ośrodkowym układzie nerwowym, które odpowiedzialne są za stany lękowe, uczucia napięcia i występowanie drgawek. Z tego względu szacuje się, że substancja ta wykazuje działanie przeciwlękowe i ułatwiające zasypianie. Co więcej, kwas ten pobudza wydzielanie kwasów żółciowych oraz naturalnych steroli, a także wykazuje zdolność blokowania substancji kancerogennych i przyspiesza ich wydalanie z organizmu. Według badań kwas chlorogenowy działa przeciwnowotworowo, szczególnie w przypadku raka piersi, jelita grubego, prostaty, wątroby i nerek.

Kwas kawowy

Wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz zdolność neutralizowania wolnych rodników. Dzięki takiemu działaniu hamuje procesy starzenia się organizmu oraz ogranicza poziom stresu oksydacyjnego i jego skutków ubocznych. W połączeniu z kofeiną kwas ten wykazuje działanie tłumiące wzrost komórek, posiadających receptory estrogenowe. W taki sposób może on zapobiegać rozwojowi nowotworów, szczególnie w przypadku raka jelita grubego oraz nowotworu jamy ustnej. Substancja ta charakteryzuje się dużą skutecznością w zakresie leczenia przewlekłych stanów zapalnych. Ma działanie żółciopędne, działa przeciwmiażdżycowo, osłabiając zdolność płytek krwi do tworzenia skrzeplin. Udowodniono, iż kwas kawowy działa fungistatycznie, a więc hamuje rozwój grzybów. Ponadto, składnik ten nasila proces fagocytozy, a jednocześnie pobudza leukocyty do wydzielania interferonów, czyli substancji przeciwwirusowych. Takim sposobem może więc sprzyjać poprawie odporności.

Kwas chinowy

Jest silnym antyoksydantem, a więc również sprzyja wymiataniu wolnych rodników i zapobiega przedwczesnym procesom starzenia się. Wśród jego właściwości wyróżniamy także zdolność zapobiegania tworzeniu się kamieni nerkowych.

Saponiny

Saponiny to substancje, wykazujące między innymi właściwości:

• przeciwzapalne;
• przeciwbakteryjne;
• pierwotniakobójcze;
• przeciwgrzybicze;
• przeciwwirusowe;
• wspomagające procesy wchłaniania składników odżywczych do krwi.

Kwas fenolowy i ursulowy

Są to związki, które wykazują dość silne działanie ochronne na wątrobę.

Jak widać już po samym składzie, szczeć pospolita to roślina, na którą warto zwrócić uwagę, jeżeli zależy nam na zachowaniu zdrowia. Jej skład wykazuje silne działanie, wpływające na zwalczanie różnego rodzaju patogenów, dzięki czemu szczeć może być z powodzeniem wykorzystywana jako produkt leczniczy w medycynie naturalnej. To właśnie zawarte w produkcie składniki sprawiają, że szczeć pospolita zyskała tak duże uznanie wśród naukowców i lekarzy.

Szczeć pospolita – zastosowanie

Już po samym składzie tej rośliny, można zauważyć, że świetnie sprawdzi się jako produkt leczniczy. I tak też wielokrotnie jest wykorzystywana. Choć nie jest to produkt szeroko stosowany w medycynie konwencjonalnej, wśród zwolenników leczenia naturalnego z pewnością znajdzie swoje miejsce.

Szczeć pospolita w leczeniu boreliozy

Borelioza to choroba, zaliczana do odzwierzęcych, która wywołana jest ugryzieniem kleszcza. Stanowi jedno z bardziej podstępnych schorzeń, które przez długi czas może nie dawać objawów, powodując szkody w organizmie. Największe zagrożenie występuje w przypadku, gdy kleszcz pozostanie w ciele powyżej 24 godzin, dlatego tak ważne jest, aby wiosną i latem, po powrocie z terenów trawiastych i leśnych, dokładnie obejrzeć siebie i swoich bliskich. Kleszcze są nosicielami bakterii Borrelia burgdorferii, a naukowcy szacują, że po 72 godzinach zarażenie jej prątkami jest niemal pewne. Im krócej trwa wysysanie krwi przez kleszcza, tym mniejsze jest ryzyko rozwoju infekcji.

Borelioza to choroba, charakteryzująca się trzema fazami:

• faza wczesna (ok. 2 tygodnie po ukąszeniu) – w miejscu ugryzienia pojawia się rumień wędrujący, intensywnie czerwony na obrzeżach, bledszy w środku, o średnicy ok. 5 cm;
• rozsiane zmiany skórne – w tej fazie może dojść do zapalenia mięśnia sercowego, boreliozy ocznej oraz porażenia nerwów obwodowych, między innymi nerwu twarzowego;
• faza późna – (może wystąpić nawet do kilku lat po zakażeniu) – występuje zapalenie stawów, zanikowe zapalenie skóry, neuroborelioza (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), bradykardia (spowolnienie akcji serca).

Objawami, które mogą towarzyszyć poszczególnym fazom, są: osłabienie, zmęczenie, rozdrażnienie, bóle głowy, bóle mięśni i stawów, problemy z koncentracją, zaburzenia snu.

Często zdarza się, że pacjent przychodzi do lekarza z pewnym problemem, w ogóle nie podejrzewając u siebie boreliozy, gdyż nie kojarzy tego z ukąszeniem kleszcza sprzed kilku miesięcy, a nawet lat. W celu zdiagnozowania choroby stosuje się testy wykrywające przeciwciała przeciwko krętkom bakterii Borellia lub inne sposoby, mające na celu wykryć samą bakterię. Aktualnie główną metodą leczenia choroby jest antybiotykoterapia, która jednak w późnej fazie nie gwarantuje pełnego wyleczenia. Szczeć pospolita w leczeniu boreliozy często wykorzystywana jest właśnie jako wspomaganie antybiotykoterapii. Według badaczy roślina ta wykazuje właściwości podobne do amoksycyliny, która powszechnie stosowana jest w przypadku tego schorzenia.

Oczywiście leczenie boreliozy to tylko jedno z wielu zastosowań szczeci pospolitej. Roślinę tę można wykorzystać także w celu:

• wspierania funkcji układu odpornościowego;
• łagodzenia stanów zapalnych kości i stawów;
• wspomagania terapii reumatyzmu, artretyzmu i dny moczanowej;
• oczyszczania organizmu z toksyn;
• miejscowo w postaci kosmetyków w celu złagodzenia zmian trądzikowych i przewlekłych stanów zapalnych skóry.

Szczeć pospolita – co mówią o tej roślinie badania naukowe?

Szczeć pospolita cały czas stanowi obiekt badań naukowców, którzy testują ją szczególnie pod kątem właściwości bakteriobójczych. Jej spory udział w leczeniu boreliozy sprawia, że dla wielu badaczy stanowi ona potencjał leczenia także innych chorób bakteryjnych. W dzisiejszych czasach medycyna coraz częściej zmaga się ze zjawiskiem antybiotykooporności, czyli nabycia przez bakterie odporności na antybiotyki. Być może związane z tym będzie powszechniejsze sięganie po środki naturalne, wykazujące właściwości zwalczające bakterie. Co ciekawe, jeżeli chodzi o związki, pochodzące z natury, wiele bakterii nie wykazuje zdolności do wyrabiania sobie na nie odporności. To właśnie dlatego zwolennicy medycyny naturalnej coraz częściej wybierają je jako wspomaganie terapii.

Według badaczy działanie przeciwbakteryjne szczeci spowodowane jest obecnością kwasów fenolowych. Roślina ta wykazuje duży potencjał w leczeniu boreliozy i obecnie wielu specjalistów zaleca stosowanie korzenia szczeci, jako wspomaganie terapii w walce z tym schorzeniem. Szczeć nie jest jednak stosowana jako lek i nie wykorzystuje się jej jako zamiennika antybiotyku, choć według testów wykazuje podobne działanie do amoksycyliny, o czym wspomnieliśmy już wcześniej. Badania nad szczecią wciąż trwają i być może w przyszłości, kiedy wyniki zostaną zatwierdzone i opublikowane na szeroką skalę, suplementy, zawierające ekstrakt z korzenia szczeci zaczną być stosowane w celach typowo leczniczych.

Szczeć pospolita – dawkowanie

W sieci znaleźć można mnóstwo przepisów, dotyczących stosowania szczeci pospolitej, a każdy z nich charakteryzuje się odmiennym sposobem dawkowania. Najpopularniejsze są odwary z korzeni lub liści tej rośliny. Zaleca się, aby w takiej formie spożywać szczeć 2 razy dziennie po jednej szklance.

Przepis na odwar ze szczeci pospolitej: 1 łyżeczkę poszatkowanych liści lub korzeni zalewamy szklanką zimnej wody i gotujemy przez ok. 5 minut. Po tym czasie odwar należy przecedzić i jest już gotowy do spożycia.

Innym popularnym preparatem z zawartością tej rośliny jest nalewka. W celu jej sporządzenia należy przygotować 0,5-0,7 litra wysokoprocentowego alkoholu (najlepiej 40%). Alkoholem zalewamy 100g rozdrobnionych liści lub 100 g suchego korzenia szczeci. Nalewkę odstawiamy na ok. 2 tygodnie. Następnie napój trzeba przefiltrować. W celach zdrowotnych zaleca się go pić 3 razy dziennie po 3 krople. Nalewka ze szczeci pospolitej wykazuje korzystne działanie na układ pokarmowy, osłania wątrobę i wspomaga gojenie się wrzodów. Nalewkę stosować można również zewnętrznie do smarowania skóry.

Szczeć pospolitą znajdziemy oczywiście także w postaci kapsułek. Stawiając na taki suplement diety, warto stosować się do zaleceń producenta. Najczęściej zalecaną dawką przyjmowania jest ok. 700 mg korzenia szczeci. W kapsułkach zazwyczaj stosuje się 350 mg na jedną tabletkę. W takim przypadku zaleca się spożywać dziennie po jednej kapsułce dwa razy dziennie, najlepiej rano i wieczorem.

Szczeć pospolita – przeciwwskazania

Szczeć pospolita to produkt naturalny, uważany za bezpieczny w stosowaniu, dlatego nie powinna wykazywać żadnych skutków ubocznych. Oczywiście po suplementy z ekstraktem ze szczeci, jak również produkty, wykonane na jej bazie nie powinny sięgać osoby, które wykazują nadwrażliwość na substancje w nich zawarte. Szczeci nie zaleca się także kobietom w ciąży oraz w trakcie karmienia piersią.

Szczeć pospolita – cena i gdzie kupić?

Szczeć pospolita cieszy się coraz większym uznaniem zarówno wśród specjalistów, jak i zwykłych osób, doceniających bogaty skład tej rośliny. Oczywiście większości osób produkt ten kojarzy się głównie z leczeniem boreliozy, jednak nie powinno się zapominać o tym, że ze względu na swoje właściwości, może także wspomagać walkę z innymi chorobami, jak również sprzyjać profilaktyce zdrowia.

Cena szczeci pospolitej może różnić się w zależności od formy, jaką wybierzemy. W sprzedaży dostępne są gotowe produkty na bazie szczeci, np. odwary, maści czy nalewki, jak również suplementy diety z ekstraktem z jej korzenia. Można również zakupić suszone liście oraz suszony korzeń, w których z kolei można wykonać domowe produkty zdrowotne. 50g suszonego korzenia szczeci kosztuje ok. 20 złotych. Natomiast kapsułki dostępne są najczęściej w ilości 50 lub 100 sztuk, a cena za opakowanie wynosi od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych.

O szczeć pospolitą możemy pytać w aptekach zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Odpowiednim miejscem jej zakupu są też sklepy ze zdrową żywnością i punkty, oferujące różnego rodzaju suplementy diety.

Szczeć pospolita – opinie i podsumowanie

Szczeć pospolita to roślina, która najbardziej kojarzy się z leczeniem boreliozy. Badania nad nią udowodniły bowiem, że wykazuje silne działanie przeciw bakterii Borella. Jednak nie tylko. Przeciwdrobnoustrojowe właściwości tej rośliny sprawiają, że może ona być pomocna także w zwalczaniu innych bakterii i grzybów. Szczeć pospolita charakteryzuje się bogatym składem. Zawiera w sobie substancje, które wykazują ogólne działanie wzmacniające organizm, a także sprzyjają poprawie odporności i zwalczaniu wolnych rodników. Okazuje się więc, że szczeć może być wykorzystywana nie tylko w leczeniu boreliozy, ale również innych schorzeń, jak również w celach profilaktycznych. W sprzedaży dostępne są kapsułki z ekstraktem z korzenia szczeci, jak również odwary, nalewki czy maści z zawartością tej substancji.