BMI – co to jest? Jak obliczyć? Kalkulator BMI.

BMI jest wskaźnikiem masy ciała, wykorzystywanym do określenia, czy nasza waga jest w normie, czy też mamy niedowagę lub nadwagę, a może otyłość. Z badania BMI korzystają dietetycy podczas pierwszego spotkania z klientem, ustalając dla niego dietę. Często możemy spotkać się również z tym, że nasze BMI obliczać będzie lekarz rodzinny podczas wizyty, w celu oceny stanu pacjenta. Czym jest BMI, jak obliczyć ten współczynnik i kiedy jest wiarygodny?

Kalkulator BMI

Oblicz BMI (Body Mass Index) korzystając z poniższego kalkulatora. Ten wskaźnik masy ciała obliczany jest na podstawie wzrostu i wagi osoby.

BMI – co to jest?

BMI - co to
BMI to skrót od Body Mass Index, co w tłumaczeniu na język polski oznacza po prostu wskaźnik masy ciała. Został on opracowany przez belgijskiego naukowca Adolphe Queteleta, który stworzył tę formulę w roku 1832, choć jako wskaźnik masy ciała świat poznał ją dopiero w 1972.

Opracowując BMI, Quelet dostrzegł, że masa ciała ulega zwiększeniu wraz ze wzrostem, a więc jest ona większa u osób wyższych. Ustalił więc, że dzięki wskaźnikowi BMI będzie można oceniać, czy dana osoba ma nadwagę, niedowagę, czy też jej waga jest w normie.

Aktualnie obowiązująca klasyfikacja BMI została ustalona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) w 2008 roku. Na jej podstawie osoby z BMI wyższym niż 25 mają nadwagę, a niższym niż 18,5 – niedowagę. W tym przypadku nie są brane pod uwagę wiek oraz płeć.

Czy wskaźnik BMI jest wiarygodny? Choć wielu lekarzy i dietetyków korzysta z niego do oceny masy ciała pacjentów i klientów, nie zawsze BMI będzie dawało pewne rezultaty. Najczęstszym wyjątkiem są sportowcy, u których wskaźnik BMI może być zawyżany przez masę mięśniową. U kulturystów bardzo często zdarza się, że przy wskaźniku BMI wychodzi im znaczna nadwaga i owszem, mają oni nadmierną masę ciała w stosunku do wzrostu, nie jest to jednak masa tłuszczowa, a więc powinna być nieco inaczej traktowana.

Jak obliczyć BMI

Obliczenie wskaźnika BMI jest stosunkowo proste. Wymaga od nas bowiem tylko podstawienia naszego wzrostu i wagi pod odpowiedni wzór.

Wygląda to tak:

Wskaźnik BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m)2

Podczas wyliczania BMI należy pamiętać o odpowiednich miarach. Wzrost podajemy zawsze w metrach, nie centymetrach, np. zamiast 180 cm, 1,8 m, a wagę w kilogramach. Jeżeli wyliczenie BMI samodzielnie jest dla nas zbyt trudne, w sieci dostępnych jest mnóstwo darmowych kalkulatorów internetowych, które zrobią to za nas.

Warto pamiętać, że BMI nie bierze pod uwagę wszystkich parametrów. Czasem wskaźnik może być zaburzony poprzez nadmierne gromadzenie się wody lub jej utratę, a także zwiększoną masę mięśniową.

Jaka powinna być idealna waga?

Idealna waga to nie tylko taka, z którą dana osoba może czuć się komfortowo. Oznacza ona wagę, która jest odpowiednio dobrana do wzrostu, płci i wieku, nie zagrażając zdrowiu i życiu. Światowa Organizacja Zdrowia ustaliła, że idealnym jest środek BMI, oznaczającego normę, czyli, jeżeli norma BMI wynosi w przedziale 19,5 do 25,9, idealna waga powinna oznaczać się współczynnikiem BMI 22,75. Nie jest to oczywiście dostosowane do każdego człowieka, dlatego współczynnik BMI oraz określenie idealnej wagi powinny być analizowane indywidualnie. Zazwyczaj zarówno kobietom, jak i mężczyznom zaleca się, aby ich BMI pozostawało po prostu w granicach przedziału, oznaczającego normę. Wyjątek stanowią sportowcy wyczynowi i kulturyści, których masa mięśniowa często jest powyżej średniej. Może się wtedy okazać, że BMI wykazuje wartości, związane z nadwagą, przy czym osoba taka jest całkowicie zdrowa, gdyż nie ma nadmiaru tkanki tłuszczowej.

Warto wiedzieć, że idealna waga rekomendowana przez WHO powinna być traktowana jako wytyczna, a nie cel do osiągnięcia. Jeżeli zależy nam na BMI, do którego chcemy dążyć, gdy zmieścimy się w granicach normy, będzie to świetny wynik. Co więcej, BMI nie może być traktowany jako ostateczną prawdę, gdyż nie bierze on pod uwagę wielu czynników, między innymi poziomu masy mięśniowej, kondycji fizycznej, zmian hormonalnych, czy typu sylwetki.

Co oznacza wskaźnik BMI dla poszczególnych wartości?

BMI - wartości
Wyliczenie wartości naszego BMI to jedno, należy jednak wiedzieć także, co dana liczba oznacza. Normy dostosowane są do wszystkich osób dorosłych, i przedstawiają się one następująco:

  • < 16,0 wygłodzenie
  • 16,0–16,9 wychudzenie
  • 17,0–18,4 niedowaga
  • 18,5–24,9 wartość prawidłowa
  • 25,0–29,9 nadwaga
  • 30,0–34,99 I stopień otyłości
  • 35,0–39,99 II stopień otyłości
  • ≥ 40,0 III stopień otyłości

Podzielenie otyłości na kilka poziomów zaawansowania jest skutkiem narastającego problemu na całym świecie. Od kiedy WHO określiło otyłość mianem epidemii, określenie poziomów choroby ułatwia ocenę stanu pacjenta i pozwala określić, jak bardzo potrzebuje on pomocy. Umożliwia to również dobranie odpowiedniej terapii, mającej na celu zmniejszenie masy ciała i pomoc choremu w codziennym funkcjonowaniu.

BMI a wiek i płeć

BMI stanowi wartość szacunkową masy ciała, ponieważ nie uwzględnia on takich parametrów, jak wiek czy płeć. Powszechnie wiadomo, że kobiety o prawidłowej wadze, uprawiające przeciętną aktywność fizyczną, mogą mieć ok. 20-28% tkanki tłuszczowej, przy czym u mężczyzn wartość ta wynosi ok. 14-20%. Wynika to z budowy anatomicznej oraz faktu, że mężczyźni mają naturalnie bardziej rozwiniętą masę mięśniową oraz mniejszą zdolność do odkładania się tłuszczu w określonych obszarach ciała.

Wraz z wiekiem zmniejsza się masa mięśni oraz kości, przy czym zwiększają się predyspozycje do gromadzenia tkanki tłuszczowej. Może to oznaczać, że wskaźnik BMI będzie w normie, podczas gdy w rzeczywistości masa tłuszczowa będzie za duża. Jest to kolejny dowód na to, że wskaźnik BMI nie stanowi wartości, dającej pewną zgodność i każdą osobę należy traktować indywidualnie.

Można także sprawdzić ustalenia prawidłowego BMI odnośnie wieku, co wygląda mniej więcej tak:

  • Prawidłowe BMI od 19 do 24 lat: 19–24
  • Prawidłowe BMI od 25 do 34 lat: 20–25
  • Prawidłowe BMI od 35 do 44 lat: 21–26
  • Prawidłowe BMI od 45 do 54 lat: 22–27
  • Prawidłowe BMI od 55 do 64 lat: 23–28
  • Prawidłowe BMI powyżej 65 lat: 24–29

I tutaj również można przyjąć, że są to wartości, pasujące do osób, prowadzących umiarkowaną aktywność fizyczną.

BMI u dzieci

Wskaźnik BMI dedykowany jest osobom dorosłym, a więc co z dziećmi? Badania wykazują, że one również coraz częściej cierpią na nadwagę i otyłość, czy jednak czynnikiem do ich rozpoznania powinien być BMI?

W związku z rozwojem niepokojącej sytuacji z nadwagą i otyłością wśród dzieci wdrożono postępowanie, które ma za zadanie ocenić rozwój fizyczny dziecka. Nazywa się to siatką centylową. Polega na tym, że BMI obliczamy w ten sam sposób, co u osób dorosłych, korzystając z tego samego wzoru. Różnica polega na interpretacji wyniku.

Analiza masy ciała dziecka obejmuje zawartość tkanki tłuszczowej, wiek, płeć oraz zależność między masą ciała a wzrostem. Ustalenie BMI dzieci jest więc procesem bardziej złożonym, ale w dalszym ciągu stanowi tylko element orientacyjny.

BMI u sportowców

BMI u sportowców często jest jeszcze mniej wiarygodne, niż w przypadku BMI u osób dorosłych, prowadzących umiarkowaną aktywność fizyczną. Wiele osób zastanawia się nad tym, czy w ogóle powinno się obliczać BMI u sportowców zawodowych, zwłaszcza tych, którzy ćwiczą wyczynowo.

Wielu zawodowców uważa wskaźnik masy ciała za nieprofesjonalny i przestarzały, ponieważ nie uwzględnia on czynnika, tak bardzo ważnego dla osoby aktywnej – stosunku masy mięśniowej do masy tłuszczowej. Co więcej, BMI zostało wynalezione prawie 200 lat temu, a od tego czasu zmienił się nie tylko nasz tryb życia, ale również budowa ciała. W dzisiejszych czasach ludzie są wyżsi, często lepiej umięśnieni, a także dłużej żyją.

Obliczenie BMI sportowca może skutkować tym, że biegacz, który trenuje systematycznie, pokonując wiele kilometrów lub sportowiec wyczynowy podnoszący duże ciężary – będą oznaczeni jako osoby z nadwagą, ponieważ ich BMI wynosi powyżej 25. W rzeczywistości są to osoby całkiem zdrowe, które wcale nie mają dużo masy tłuszczowej, a więc nie ma podstaw do tego, aby zaczęły się odchudzać.

Problem z BMI u sportowców wynika z tego, że wskaźnik nie odróżnia mięśni od tłuszczu. Błędem jest to, że nie bierze on pod uwagę typu sylwetki oraz gęstości kości, a także wieku, czynników genetycznych i indywidualnych możliwości fizycznych.

Sportowcy częściej mierzą więc sylwetkę w inny sposób. Mianowicie stosują oni jako miarę otyłości stosunek talii do bioder. Jest on dużo bardziej miarodajny przede wszystkim dla biegaczy, aczkolwiek przydaje się także u innych sportowców. Aktualnie istnieją również specjalne maszyny, które potrafią określić dokładny poziom tkanki tłuszczowej danej osoby i wyliczyć, czy jest ona otyła, czy nie, nawet jeżeli BMI na to wskazuje.

Omylność BMI, czyli dlaczego BMI nie jest doskonałe

BMI - wskaźnik
Wystarczy spojrzeć na parametry, potrzebne do obliczenia BMI, aby stwierdzić, że nie jest to współczynnik idealny. Waga ciała i wzrost to niewystarczające dane, aby określić, czy ktoś ma nadwagę, czy niedowagę, potrzebna jest do tego większa ilość informacji.

Błędy w obliczaniu BMI polegają na tym, że osoba z małą ilością tkanki mięśniowej i większą tkanki tłuszczowej może mieć prawidłowe BMI i na odwrót. Jeżeli lekarze przyjmowaliby tylko ten współczynnik do określenia, czy ich pacjent ma nadwagę, wielu sportowców musiałoby zostać objętych specjalną dietą, która zapewne zaważyłaby na ich wynikach. Przez byt mały dobór danych, wskaźnik BMI jest prawie całkowicie niewiarygodny w przypadku osób dużo i często trenujących. Co więcej, BMI nie uwzględnia także podziału na płeć, a przecież budowa ciała mężczyzny i kobiety znacznie się różni i każde z nich ma indywidualną zdolność do odkładania tłuszczu. Kolejnym błędem BMI jest brak klasyfikacji typu sylwetki. U niektórych osób (szczególnie u pań) więcej tłuszczu gromadzi się na biodrach, co może zawyżać wskaźnik masy ciała, tymczasem inna osoba wysoka i pozornie szczupła, bez znacznej tkanki mięśniowej, może mieć prawidłowe BMI, choć jej ciało ma znaczną ilość tkanki tłuszczowej.

Trudno jest więc mówić o skuteczności wskaźnika BMI i choć jest on w pewien sposób wyznacznikiem wagi, to jednak nie powinien stanowić czynnika, który będzie wskazywał bezpośrednio, czy mamy nadwagę, czy nie. Każda osoba może sama stwierdzić, czy procent tkanki tłuszczowej w jej sylwetce jest duży, czy mały, spoglądając w lustro.

Chcąc lepiej zobrazować błędny zakres BMI, wystarczy przyjrzeć się osobie o wzroście 170 cm, dla której idealna waga przewidziana jest w przedziale 54 do 72 kilogramów. Jest to spory zakres, a przecież różnicę w budowie sylwetki zauważymy już po wzroście masy o ok. 5 kilogramów, tymczasem tutaj dobra waga ma mieścić się w odstępie aż 18 kilogramów. Co więcej, mężczyzna mierzący 170 cm i ważący 52 kg, uprawiający umiarkowaną aktywność, będzie uznawany za bardzo chudego, podczas gdy u kobiety jest to sylwetka szczupła, ale nieprzesadnie. Dzieje się tak dlatego, że mężczyzna ma więcej masy mięśniowej, która też swoje waży, podczas gdy kobieta, wykonująca taką samą ilość aktywności, naturalnie będzie miała mniej rozbudowaną tkankę mięśniową.

Kiedy zbyt niskie lub zbyt wysokie BMI powinno niepokoić?

BMI to czynnik, który ma być jedynie podstawą do głębszej diagnostyki, a w niektórych przypadkach w ogóle nie powinien być brany pod uwagę. Nie oznacza to jednak, że można całkowicie go ignorować. Lekarze obliczają BMI podczas wizyty pacjenta w gabinecie, a jeżeli zajdzie taka potrzeba, mogą oni ocenić faktyczny stan sylwetki danej osoby. W niektórych przypadkach bowiem zbyt niskie lub zbyt wysokie BMI wiąże się z dużym zagrożeniem zdrowia, a nawet życia.

Czym grozi zbyt niskie BMI?

Za niskie BMI u osób dorosłych uważa się wskaźnik poniżej 18,5. Poszerzona klasyfikacja wygląda mniej więcej tak:

  • BMI 17-18,5 – niedowaga;
  • BMI 16-17 – wychudzenie;
  • BMI <16 – wygłodzenie.

Tę klasyfikację przedstawiliśmy już wyżej, wraz z ogólnymi wskaźnikami masy ciała. Nie skupiliśmy się jednak na tym, czym może grozić zbyt niskie BMI i dlaczego warto starać się je podwyższyć. Najczęściej bardzo niskie BMI związane jest z chorobami takimi jak anoreksja i bulimia, Jednak nie tylko. Bardzo niska masa ciała może wiązać się także z: zaburzeniami hormonalnymi; problemami z układem nerwowym; anemią i niedoborami. Co więcej, powyższe czynniki mogą stanowić zarówno przyczynę niskiego BMI, jak i jego skutek. Przy większej niedowadze u kobiet często zanika miesiączkowanie, co może prowadzić do bezpłodności. Przyczyną niskiego BMI mogą być także nowotwory. Jeżeli więc nie ma jasno określonej przyczyny zbyt niskiej masy ciała, lekarz powinien zlecić szczegółowe badania, aby ustalić, czy nie wiąże się ona z poważnymi chorobami. Czym grozi za wysokie BMI? Za wysokie BMI może być nawet bardziej groźne niż niskie. Często wiąże się ono bowiem z otyłością, która bywa przyczyną wielu groźnych chorób. Zakłada się, że u zdrowego człowieka BMI powyżej 25 oznacza nadwagę, a następnie mamy do czynienia ze stopniami otyłości: BMI 30-35 – I stopień otyłości; BMI 35-40 – II stopień otyłości; BMI >40 – otyłość skrajna.

Warto wiedzieć o tym, iż nadmierna waga jest jedną z najczęstszych przyczyn występowania chorób serca oraz chorób przewlekłych, takich jak: cukrzyca, choroba wieńcowa czy nadciśnienie tętnicze. Skrajna otyłość może doprowadzić nawet do śmierci.

Nadmierna masa ciała wiąże się z wieloma zagrożeniami dla organizmu, dlatego każdy powinien ją kontrolować. Należy pamiętać jednak, że u sportowców wskaźnik BMI często może wskazywać znaczną nadwagę, podczas gdy wcale nie są oni otyli.


Ranking produktów na Odchudzanie - Czerwiec 2023 r.

Czym są tabletki na odchudzanie oraz analiza.

Ostatnia aktualizacja rankingu: 12.03.2024

Jak utrzymać prawidłowe BMI?

Prawidłowe BMI
Utrzymanie prawidłowego BMI osób dorosłych, które wykonują średnią aktywność fizyczną, może być kluczowe dla zachowania dobrej kondycji organizmu. Dlatego warto zadbać o to, aby znajdowało się ono w normie, czyli w przedziale ok. 19,5-25. O idealnym BMI mówi się wtedy, gdy znajduje się ono w przedziale 21-25, badania wykazują, że osoby o takim wskaźniku masy ciała, rzadziej cierpią na choroby, związane z niedowagą lub nadwagą, przez co cieszą się one zazwyczaj lepszym zdrowiem.

Jeżeli nasze BMI jest za wysokie i nie wiąże się to z systematycznymi treningami i rozbudowaną masą pieśniową, warto postawić na zbilansowaną dietę redukcyjną, która powinna opierać się na deficycie kalorycznym. Pozwoli to zmniejszyć masę ciała, a dzięki zawartym w jadłospisie składnikom odżywczym i witaminom, wpłynie korzystnie na kondycję naszego ciała. Gdy dieta będzie dobrze skomponowana, można na niej przebywać przez dłuższy czas, aż do momentu, gdy BMI osiągnie odpowiedni wynik.

Podobnie rzecz wygląda ze zbyt niskim BMI. Niedowaga również niesie ze sobą wiele zagrożeń zdrowotnych, dlatego warto zadbać oto, aby przywrócić ją do normalnego stanu. Zbyt niska masa ciała bardzo często wiąże się bardziej z chorobami, niż złym stylem życia, dlatego odpowiednie działania najlepiej skonsultować z lekarzem.

BMI, czyli wskaźnik masy ciała to wartość orientacyjna. Choć w wielu przypadkach pomaga stwierdzić, czy dana osoba ma nadwagę, niedowagę, czy też jej masa ciała jest w normie, sama wartość BMI nie powinna stanowić wskazania do rozpoczęcia jakichkolwiek terapii specjalistycznych. Co więcej, jest duża grupa przypadków, np. u sportowców, gdzie wskaźnik BMI jest prawie całkowicie niewiarygodny i nie powinno się brać go pod uwagę.

Innym bardzo popularnym wskaźnikiem jest BMR skrót od basal metabolic rate który został szczegółowo opisany w jednym z artykułów.

Alicja Król

✓ Zweryfikowany
Alicja Król

Absolwentka medycyny w zawodzie dietetyki. Dietetyka i zdrowe jedzenie nie jest mi obce. Trening personalny w temacie odchudzania i układania jadłospisów to jest to co lubię. Publikuję aktualne recenzje i opinie opublikowane na różnych forum i portalach społecznościowych.

Autorem artykułu jest Alicja Król

Absolwentka medycyny w zawodzie dietetyki. Dietetyka i zdrowe jedzenie nie jest mi obce. Trening personalny w temacie odchudzania i układania jadłospisów to jest to co lubię. Publikuję aktualne recenzje i opinie opublikowane na różnych forum i portalach społecznościowych.

✓ Zweryfikowany

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *