L-arginina – działanie i skutki uboczne oraz dawkowanie

L-arginina (kwas 2-amino-5-guanidynowalerianowy) to aminokwas, który pełni wiele ważnych funkcji w organizmie człowieka, który potencjalnie może być zastosowany jako wsparcie w przypadku niektórych jednostek chorobowych. W budowie tego związku można wyróżnić chiralny atom węgla i cztery połączone z nim podstawniki, a łańcuch boczny tworzy grupa guanidynowa. Aminokwas ten ulega w organizmie licznym przemianom anabolicznym i katabolicznym. W postaci suplementu diety bardzo często stosowany jest przez osoby aktywne fizyczne w celu poprawy wydolności i zdolności fizycznych, jak również dla lepszego wzrostu i rozwoju mięśni. Nie jest to jednak jedyne korzystne działanie l-argininy. Ze względu na swoją budowę oraz właściwości, może ona sprzyjać leczeniu i wspomaganiu zdrowia.

L-arginina dostarczana jest do organizmu głównie z pokarmu i wewnątrzkomórkowej degradacji białe. Jest też syntezowana samodzielnie przez komórki ciała człowieka. Szacunkowo dorosły człowiek spożywa dziennie ok. 5 g l-argininy na dobę. Aminokwas ten cieszy się dużym zainteresowaniem naukowców, które nasiliło się po tym, jak w latach 80 XX wieku odkryto potencjał tego związku do tworzenia tlenku azotu w śródbłonku. W dalszym ciągu trwają badania nad potencjalnym wykorzystaniem l-argininy w leczeniu chorób metabolicznych różnego pochodzenia.

L-arginina – co to jest?

L-arginina jest aminokwasem, wchodzącym w skład grupy aminokwasów endogennych, czyli takich, które organizm człowieka produkuje samodzielnie. Ze względu na to, że produkcja ta przebiega w niewielkich ilościach, określa się go często mianem aminokwasu względnie egzogennego, gdyż, aby uzupełnić jego zapotrzebowanie, zazwyczaj trzeba dostarczać go z zewnątrz. Obecnie arginina opisywana jest jako związek warunkowo niezbędny dla utrzymania dobrej kondycji organizmu, a więc należy zwrócić uwagę na jej odpowiednie spożycie, bądź suplementację w celu zapewnienia prawidłowego działania wielu istotnych układów oraz funkcji ludzkiego ciała. Substancja ta zdobyła uznanie i wzbudziła zainteresowanie naukowców przede wszystkim ze względu na jej wpływ na wydzielanie tlenku azotu, czyli związku, pełniącego funkcję ważnego czynnika rozszerzającego naczynia krwionośne oraz neurotransmitera. Tlenek azotu wykazuje wiele innych istotnych właściwości, co sprawia, że utrzymanie odpowiedniego poziomu l-argininy ma jeszcze większe znaczenie.

Historia i pochodzenie

Badania nad argininą rozpoczęły się już w 1886 roku, kiedy to po raz pierwszy udało się wyizolować ten związek z kiełków łubinu. W 1895 roku aminokwas ten został zidentyfikowany jako składnik białek zwierzęcych, a 2 lata później odkryto jego strukturę chemiczną. W 1904 roku w wątrobie zidentyfikowano arginazę, enzym hydrolizujący argininę do mocznika i ornityny. Odkrycie to spowodowało, że w 1932 roku został opisany cykl mocznikowy lub też ornitynowy i był to początek rozpoczęcia badań nad funkcjami biochemicznymi oraz fizjologicznymi l-argininy.

Już na początku tych badań można było wysnuć wniosek, iż l-arginina ma dobry wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wątroby, oraz że działa jako substrat w syntezie kreatyny i jest prekursorem kreatyniny, pełniącej funkcję wskaźnika funkcjonowania nerek. Kluczowym odkryciem było jednak stwierdzenie, że l-arginina bierze udział w procesach produkcji tlenku azotu.

W dzisiejszych czasach l-arginina jest już dość dobrze przebadanym aminokwasem. Znany jest jej wpływ na prawidłowy rozwój i wzrost dzieci. U osób dorosłych jego zapotrzebowanie częściowo pokrywa synteza endogenna, jednak jest ona niewielka, dlatego w niektórych sytuacjach aminokwas należy dostarczać z zewnątrz.

L-arginina – gdzie występuje?

L-arginina występuje w roślinnych i zwierzęcych produktach spożywczych, a więc można ją dostarczać do organizmu wraz z dietą. Najlepsze źródła l-argininy to:

• baranina – 1100 mg na 100g;
• cielęcina – ponad 1300 mg na 100 g;
• wieprzowina – ok. 1050 mg na 100 g;
• kasza gryczana – ponad 1700 mg na 100g;
• mięso z indyka – 1200 mg na 100g;
• jaja – ok. 750 mg na 100g;
• wołowina – 1300 mg na 100g;
• kasza jaglana – 490 mg na 100g;
• kasza manna – 430 mg na 100g.

Dodatkowo l-arginina dostępna jest między innymi w orzechach, nasionach i roślinach strączkowych. Dobrą wiadomością jest to, że zawarta w pożywieniu arginina jest dość dobrze przyswajalna przez organizm.

L-arginina – właściwości

L-arginina najbardziej znana jest z tego, że bierze udział w tworzeniu tlenku azotu, substancji, odpowiedzialnej między innymi za ochronę, wzmacnianie i rozszerzanie naczyń krwionośnych, obniżanie ciśnienia oraz zapobieganie chorobie wieńcowej. Odpowiednia produkcja tlenku azotu jest ważna przede wszystkim dla osób aktywnych fizycznie oraz mężczyzn, chcących utrzymać sprawność seksualną.

Oprócz tego l-arginina wpływa na procesy podziału komórek, a to oznacza, że pełni ważną rolę w procesach regeneracyjnych. Jej działanie polega między innymi na przyspieszaniu naprawy tkanek, zarówno twardych, jak i miękkich. Aminokwas ten bierze udział w procesach zrastania kości i gojeniu się ran skórnych. Wywiera także wpływ na zdrową budowę mięśni, właśnie dlatego l-arginina tak często pojawia się w suplementach dla sportowców.

Badania wykazały, że aminokwas ten pełni wiele ważnych funkcji w ciele człowieka i ma duże znaczenie dla utrzymania dobrej kondycji zdrowotnej. Niestety jego produkcja własna przez organizm jest niewielka, a co więcej, z wiekiem jeszcze spada, dlatego każdy człowiek powinien zadbać o dietę, bogatą w l-argininę, a w razie potrzeby pomyśleć o suplementacji.

L-arginina – zastosowanie

Suplementy diety z l-argininą znalazły zastosowanie między innymi w:

• stymulacji czynności nerek;
• przyspieszaniu gojenia się ran;
• usuwaniu toksyn z organizmu.

Wielokrotnie po argininę sięgają również sportowcy. Substancja ta pokazuje dobre efekty w zakresie:

• poprawy regeneracji organizmu po treningu;
• pobudzaniu produkcji hormonu wzrostu;
• wspomaganiu leczenia problemów z potencją u mężczyzn;
• utrzymaniu stałego pH komórkowego;
• zwalczaniu nadmiaru wolnych rodników (działanie antyoksydacyjne);
• regulacji przemian glukozy, białek i tłuszczów;
• stymulacji wydzielania somatotropiny i insuliny.

Arginina znajduje także szerokie zastosowanie w przypadku zatrucia amoniakiem, niedożywienia, niewydolności wątroby i alkalozie hipochloremicznej. Badania kliniczne wykazują obiecujące działanie tego związku w profilaktyce oraz leczeniu cukrzycy. L-arginina znana jest również jako popularny suplement diety dla sportowców, u których najistotniejsze jest jej działanie ergogeniczne. Testy naukowe dowiodły, że l-arginina może być stosowana u kobiet, cierpiących na nadciśnienie tętnicze, wywołane ciążą. W badaniach wykorzystano dzienną dawkę l-argininy w ilości 6g i zaobserwowano widoczne obniżenie ciśnienia u badanych.

L-arginina – działanie

Arginina bierze udział w cyklu mocznikowym w wątrobie. W czasie tego procesu arginina jest wytwarzana z cytruliny syntezowanej w jelicie cienkim. Podczas katabolicznej reakcji argininy powstaje substancja o nazwie a-ketoglutaran. Następnie dochodzi do usunięcia atomu węgla i trzech azotów poprzez pozbycie się grupy bocznej. Efektem całych tych przemian jest powstanie ornityny, która ulega dalszym przekształceniom.

Arginina działa także jako donor formamidyny podczas biosyntezy kreatyny. Co więcej, l-arginina pełni rolę substratu w komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych, a więc bierze czynny udział w syntezie tlenku azotu. Najistotniejsze działanie tego aminokwasu polega na zwiększeniu ilości wytwarzania wspomnianego związku, co jest bardzo ważne dla utrzymania dobrej kondycji całego organizmu.

L-arginina ma korzystny wpływ na funkcjonowanie grasicy, czyli tak zwanego gruczołu dokrewnego, którego zadaniem jest między innymi wspomaganie funkcjonowania układu odpornościowego. Nie można zapomnieć o udziale l-argininy w procesach gojenia się ran, o czym wspomnieliśmy wcześniej.

Wpływ l-argininy na syntezę tlenku azotu

Tlenek azotu, który wytwarzany jest z argininy to wysoce aktywna substancja, funkcjonująca jako neurotransmiter i regulująca działanie płytek krwi. Związek ten wpływa także na rozszerzanie naczyń krwionośnych oraz działa jako mediator w układzie nerwowym, a więc wpływa na lepsze zdolności uczenia się i zapamiętywania. Synteza NO przy udziale l-argininy zachodzi w śródbłonku, który syntezuje także inne związki obkurczające i rozkurczające naczynia. Obniżenie syntezy tlenku azotu może mieć bezpośredni związek z niedoborem l-argininy, a wtedy zwiększa się ryzyko rozwoju takich chorób jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, czy schorzenia, związane z układem sercowo-naczyniowym. Powstanie tlenku azotu odbywa się między innymi w jelicie grubym, gdzie zachodzi produkcja tego związku przy udziale argininy, która poddana jest działaniu bakterii jelitowych. Procesy te wpływają również na odpowiednie ukrwienie jelita, powstawanie śluzu oraz prawidłową motorykę jelit.

L-arginina a wzrost i naprawa mięśni

L-arginina nie bez powodu stanowi częsty składnik suplementów diety dla sportowców. W tym zakresie ma znaczenie nie tylko jej rola w syntezie tlenku azotu (który bierze udział w rozszerzaniu naczyń krwionośnych, ułatwiając przepływ krwi do mięśni). Arginina ma też duże znaczenie dla wytwarzania ważnych związków (fosforan kreatyny, fosforan argininy), które sprzyjają dostarczaniu energii do mięśni i mogą wpłynąć na lepszą efektywność treningu. Rola tego składnika w metabolizmie, transporcie i wydalaniu azotu jest ważna dla sprawnego metabolizmu mięśni, a więc może wpłynąć na ich wzrost i regenerację.

Wpływ argininy na płodność u kobiet

Istnieją pewne doniesienia, pozwalające twierdzić, iż l-arginina może mieć duże znaczenie w leczeniu niepłodności u kobiet. Badania wykazały, że wśród kobiet leczonych l-argininą zaobserwowaną większą liczbę zgromadzonych oocytów oraz lepszą przeżywalność zarodków. Wnioskuje się więc, że l-arginina może okazać się pomocna w terapii leczenia niepłodności u kobiet. Według naukowców składnik ten może również poprawić odpowiedź jajnikową i zwiększyć aktywność receptorów estrogenowych w endometrium. Oznacza to, że l-arginina ma pewną zdolność stymulowania procesów zapłodnienia.

Wpływ l-argininy na układ sercowo – naczyniowy

Ta właściwość również związana jest ze zdolnością l-argininy do wiązania tlenku azotu, który stymuluje mięśnie gładkie do rozluźnienia, co wpływa na poprawę krążenia. Takie działanie sprzyja profilaktyce nadciśnienia tętniczego oraz zastoinowej niewydolności serca. Badania pokazały również, iż aminokwas ten może normalizować agregację płytek, czyli skłonność do powstawania zakrzepów krwi u osób z wysokim stężeniem cholesterolu. Warto wspomnieć również o udziale l-argininy na obniżenie ciśnienia u kobiet, cierpiących na nadciśnienie wywołane ciążą. Taka korzyść jest prawdopodobnie również spowodowana zwiększoną syntezą i działaniem tlenku azotu na obszary śródbłonkowe.

L-arginina a funkcje płciowe i płodność mężczyzn

Pełniąc rolę prekursora tlenku azotu, l-arginina może wspomagać osiągnięcie wzwodu i utrzymanie erekcji przez mężczyzn. Między innymi dlatego jest tak częstym składnikiem suplementów diety na potencję dla panów. Aminokwas ten jest również niezbędny do produkcji nasienia, a z tym wiąże się jego wpływ na płodność. Badania wykazały, że u mężczyzn, prowadzących dietę ubogą w l-argininę obserwuje się zmniejszoną ilość plemników w jednostce objętości nasienia nawet o 90%. Stosowanie suplementów z l-argininą może wspomóc utrzymanie normalnej ilości i ruchliwości plemników w nasieniu.

Wpływ l-argininy na gojenie się ran oraz wsparcie układu immunologicznego

Według badań suplementacja l-argininą wpływa pozytywnie na syntezę kolagenu i może przyspieszać regenerację tkanek po zabiegach chirurgicznych. Aminokwas ten może być wykorzystywany także w celu redukcji rozwoju infekcji w ranach pooperacyjnych. Specjaliści zalecają jej stosowanie także w przypadku ran po oparzeniach. Według badań pacjenci, którym podaje się l-argininę po zabiegach szpitalnych, szybciej powracają do formy i mają szansę na krótszy pobyt w szpitalu.

Kiedy może wystąpić niedobór l-argininy?

L-arginina to aminokwas syntezowany endogennie, choć w niewielkich ilościach. Mimo wszystko osoba zdrowa, prowadząca zbilansowaną dietę nie powinna cierpieć na niedobory tego składnika. Zdarzają się jednak sytuacje i jednostki chorobowe, mogące powodować niedobór l-argininy. Dzieje się tak w przypadku:

• miażdżycy;
• problemów z ciśnieniem;
• cukrzycy;
• kłopotów z erekcją;
• w stanach rekonwalescencji, np. po chorobach, operacjach.

Warto również zaznaczyć, że niektóre grupy osób wykazują zwiększona zapotrzebowanie na l-argininę. Dotyczy to przede wszystkim sportowców, ale także przebywających w ciągłym stresie czy osób niedożywionych. Poziom i produkcja l-argininy maleje z biegiem lat, a więc stosowanie suplementacji z tym aminokwasem zaleca się również seniorom. Warto pomyśleć o zakupie preparatów z l-argininą w przypadku prowadzenia diety wegańskiej, bezmlecznej, niskotłuszczowej lub niedoborowej.

L-arginina – przeciwwskazania i skutki uboczne

Choć l-arginina jako aminokwas, występujący w organizmie człowieka naturalnie, jest bezpieczny, to jednak w przypadku suplementacji, w rzadkich sytuacjach może wykazywać pewne skutki uboczne. Warto wskazać zdolność l-argininy do podnoszenia poziomu insuliny we krwi, co sprawia, że gwałtownie spada poziom cukru, a to z kolei może doprowadzić do hipoglikemii. Choć l-arginina ma duże znaczenie dla wzrostu mięśni, nie zaleca się stosowania jej przed treningiem, gdyż może zaburzyć jego efekty.

Skutki uboczne dotyczą przede wszystkim przedawkowania l-argininy, zwłaszcza w przypadku suplementacją chlorowodorku l-argininy. Długotrwałe stosowanie suplementu w dużych ilościach może wiązać się z zaburzeniami pracy nerek oraz wątroby i przyczynić się do wywołania zaburzeń gospodarki potasu we krwi. Skutki uboczne, jakie w takich sytuacjach mogą się pojawić to:

• skurcze żołądka;
• nudności;
• odwodnienie;
• biegunki.

L-argininy nie powinno się przyjmować wraz z lekami, rozrzedzającymi krew, gdyż aminokwas ten może potęgować działanie leku i doprowadzić do krwotoku i problemów z gojeniem się ran.

Wśród przeciwwskazań do stosowania l-argininy wyróżniamy:

• przyjmowanie leków na obniżenie ciśnienia krwi;
• stosowanie leków rozrzedzających krew;
• przyjmowanie leków, obniżających poziom cukru we krwi.

Preparatów z tym aminokwasem nie powinno się stosować także w przypadku zdiagnozowanych zaburzeń pracy wątroby lub nerek.

L-arginina – dawkowanie

Wybierając suplementy diety z l-argininą, najlepiej jest stosować je zgodnie z instrukcją podaną na opakowaniu danego preparatu. Najczęściej stosowane dawki wynoszą od 500 mg do 5000 mg na dobę. Najlepiej l-argininę przyjmować na czczo lub po ok. 2-godzinnej przerwie po posiłku. Najczęściej wybieraną formą l-argininy są kapsułki, choć suplement występuje także w postaci proszku do rozpuszczania.

L- arginina – interakcje z innymi lekami

Osoby, przyjmujące jakiekolwiek leki na stałe lub w danej chwili, przed rozpoczęciem stosowania l-argininy, powinny porozmawiać z lekarzem na temat możliwości wystąpienia ewentualnych niekorzystnych interakcji pomiędzy preparatami.

L-arginina – cena i gdzie kupić?

Suplementy diety z l-argininą w kapsułkach lub proszku są dość powszechnie dostępne w aptekach i sklepach z suplementami diety. Cena poszczególnego preparatu często zależna jest od stężenia substancji w jednej dawce, jak również wagi opakowania i producenta. 100 kapsułek l-argininy w dawce 500 mg znajdziemy już w cenie ok. 15 – 20 złotych za opakowanie.

L- arginina – opinie

Suplementy diety z l-argininą rozpowszechnione są szczególnie wśród sportowców, którzy stosują je w celach poprawy regeneracji oraz budowy mięśni. Składnik ten wpływa także na lepszą wydolność i może być wykorzystywany jako pewnego rodzaju paliwo energetyczne, a więc sprzyja poprawie wydajności treningów. L-argininę często znajdziemy także w składzie preparatów na potencję. Tutaj ceniona jest głównie zdolność tej substancji do syntezy tlenku azotu, który może wpływać na osiągnięcie wzwodu i utrzymanie erekcji. Bezpośrednie działanie w zakresie syntezy tlenku azotu, jakie wykazuje l-arginina sprawia również, że jest to aminokwas często stosowany w różnego rodzaju terapiach i cieszy się sporym powodzeniem wśród lekarzy i naukowców.

L-arginina – podsumowanie

L-arginina to aminokwas endogenny, który wykazuje szerokie właściwości dla poprawnego funkcjonowania człowieka. Choć jest on syntezowany przez ludzki organizm samodzielnie, wytwarzane są jego niewielkie ilości, dlatego konieczne jest dostarczanie l-argininy z zewnątrz. W większości przypadków stosując zbilansowaną dietę, można uzupełnić niezbędne ilości tego składnika. W niektórych sytuacjach warto jednak rozważyć suplementację, co dotyczy przede wszystkim sportowców oraz panów, cierpiących na problemy z erekcją. Suplementy diety z l-argininą mogą być stosowane także w innym celu, a sam aminokwas wykazuje także pewne działanie terapeutyczne, przez co wykorzystywany bywa również w leczeniu klinicznym niektórych schorzeń. Warto wiedzieć, jak działa l-arginina na organizm i dlaczego suplementacja może okazać się dobrym pomysłem.

Inne dane na temat l-arginina dostępne są również pod adresem https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-875/l-arginine oraz w źródle na https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-l-arginine/art-20364681 pod którym udostępniono badania i inne szczegóły.