Ketoza – Co to? Efekty oraz objawy i skutki uboczne

Wiele osób, interesujących się odchudzaniem, słyszało pojęcie dieta ketogeniczna. Zagłębiając się w jej zasady, nie sposób nie natknąć się na słowa, takie jak: ketoza, ketony, ciała ketonowe czy kwasica ketonowa. Są to terminy, które również warto przybliżyć, jeżeli jesteśmy zainteresowani tym, jak dieta ketogeniczna wpływa na procesy spalania tkanki tłuszczowej i czy jest ona zdrowa dla organizmu.

Około XIX wieku podczas wykonywania badań u pacjentów z cukrzycą, wykryto, że w ich moczu znajduje się sporo ketonów, co sprawiło, że pojawiło się powszechne przekonanie, iż pojawienie się ciał ketonowych świadczy o dysfunkcjach metabolicznych i związane jest z kwasicą ketonową, śmiertelnie niebezpieczną dla zdrowia pacjenta. Taki pogląd utrzymywał się przez następne 150 lat.

Mimo badań, udowadniających, że jest inaczej, wielu lekarzy i dietetyków w dalszym ciągu uważa ketony za toksyczne produkty metabolizmu tłuszczów. To przyczyniło się do zwiększania oczerniania tłuszczu w diecie, przez co jeszcze kilka lat temu zalecało się jego znaczne ograniczenie w celu zachowania smukłej sylwetki i zdrowia.

Aktualnie przekonania się zmieniają. Wzrost popularności diety ketogenicznej w zakresie odchudzania sprawił, że nawet osoby niezwiązane z dietetyką zaczęły częściej wyszukiwać informacje, dotyczące ketozy i ketonów. A dzięki temu, że wszyscy mamy dostęp do internetu, gdzie danych nie brakuje, można natrafić na odmienne zdanie, dotyczące ciał ketonowych, które staje się coraz bardziej powszechne.

Podobny artykuł: Najlepsze sposoby i produkty na odchudzanie

W tym artykule postaramy się wyjaśnić, czym jest ketoza i związane z nią pojęcia. Podamy także informacje, dotyczące różnych rodzajów ketozy oraz tego, kiedy jest ona bezpieczna dla organizmu, a kiedy stanowi zagrożenie oraz w jakich sytuacjach dochodzi do powstawania groźnej kwasicy ketonowej.

---

Ranking produktów na Odchudzanie - Czerwiec 2023 r.

Produkt	Ocena	Cena
1. Fatoslimin	5.0	137 PLN
2. Keto Slim	4.8	129 PLN
3. Fensanis	4.5	159 PLN

Czym są tabletki na odchudzanie oraz analiza.

Ostatnia aktualizacja rankingu: 26.03.2024

Ketogeneza i ketoza – charakterystyka pojęć

Na początku warto przyjrzeć się pojęciu ketonów, które to zrobiły tak wielką burzę w świecie nauki. Kiedy mówimy o ketonach, zazwyczaj mamy na myśli główne krążące metabolity kwasów tłuszczowych, czyli beta-hydroksymaślan (βOHB) i acetooctan (AcAc). Ich poziom w organizmie wzrasta, kiedy ograniczymy dostarczanie węglowodanów, a utrzymamy odpowiednią podaż białka i tłuszczów. Ciała ketonowe mają za zadanie być paliwem dla ciała wtedy, gdy brakuje mu cukru.

Ketony syntezowane są w trakcie kontrolowanego rozkładu tłuszczów w wątrobie. Proces ten nazywa się ketogenezą, natomiast uwalnianie ketonów, pochodzących z kwasów tłuszczowych do krwi, nazywamy stanem ketozy.

W przypadku stosowania diety zbilansowanej, opartej na węglowodanach, rzadko doświadczymy liczby ketonów wyższej niż 0,3 mmol / l. I choć ketony zawsze są obecne w krążeniu, przy tak małej ilości nie wywołują one istotnych zmian.

Dieta ketogeniczna

Dieta ketogenna zyskała na popularności dopiero w ostatniej dekadzie, jednak jej początki sięgają lat 70-tych XX wieku, kiedy to kardiolog Robert Atkins z Norwegii opracował dietę, bazującą przede wszystkim na wysokim przyswajaniu białka i tłuszczu, a ograniczeniu węglowodanów. Norweski lekarz stwierdził, że takie zmiany powinny doprowadzić do szybkiego obniżenia poziomu tkanki tłuszczowej, a wraz z tym do poprawy wydolności oddechowej oraz wzrostu produktywności jego pacjentów.

Ograniczenie węglowodanów w diecie ketogenicznej

Kiedy poziom cukru w organizmie wzrasta, jego naturalną odpowiedzią jest zwiększenie produkcji insuliny, której funkcją jest obniżenie poziomu cukru we krwi, transportując glukozę do innych narządów, np. mięśni. Dzięki temu pokłady energii mogą zostać wykorzystane przez ciało, a jeżeli nie ma takiej potrzeby, zostaną zmagazynowane. Jednak co się dzieje, kiedy znacznie zmniejszymy ilość spożywanych węglowodanów? W tej sytuacji niski poziom cukru we krwi prowadzi do zwiększenia wydzielania glukagonu – hormonu, którego działanie jest przeciwstawne do insuliny. Podczas jego pracy dochodzi do rozpoczęcia takich procesów, jak glukogeneza, glikogeneza czy utlenianie kwasów tłuszczowych.

Celem diety ketogenicznej jest wprowadzenie ciała w stan ketozy, kiedy to wątroba bazuje na kwasach tłuszczowych, aby wyprodukować ketony. W ten sposób organizm przestawia się na pobieranie paliwa z komórek tłuszczowych, gdy w ciele zabraknie glukozy.

Ilość białek, tłuszczów oraz węglowodanów, jaką powinna spożywać osoba na diecie ketogennej, może różnić się od wielu czynników, między innymi od stopnia insulinooporności. Zazwyczaj jest to nie więcej niż 30-60 gram. węglowodanów na dobę, a im bliżej niższej granicy, tym lepiej. Podaż białka powinna wynosić ok. 1,2-2 gram. na kilogram masy ciała dziennie. Pozostałą wartość energetyczną powinny stanowić tłuszcze.

Podstawą uzyskania dobrych efektów diety ketogenicznej, jest utrzymanie stanu ketozy, którą można osiągnąć na kilka sposobów.

Ketoza odżywcza

Każda dieta, także dieta ketogeniczna, musi być dobrze skomponowana, aby była bezpieczna i zapewniała najlepsze efekty. W przypadku diety ketogennej odpowiednie menu powinno doprowadzić do obniżenia poziomu insuliny i spowodowania ograniczonej dostępności glukozy, co sprawi, że szlak ketogeniczny przejdzie z trybu jałowego na połowiczny. Proces ten trwa przez kilka dni, a wzrost ilości ketonów prezentuje naturalny stan tzw. ketozy żywieniowej. W tym wariancie ketozy, ilość ciał ketonowych wynosi od 0,5 do 2 mmol / l. Oczywiście poziom ketonów nie jest stały przez cały dzień, może on się zmieniać w zależności od pory dnia, spożywania pokarmu czy aktywności fizycznej. Np. po treningu stężenie ketonów może wzrosnąć nawet dwukrotnie.

Ketoza głodowa

Do wzrostu ketonów dochodzi także w okresie postu całkowitego, czyli wtedy, gdy powstrzymujemy się od spożywania pokarmów. Może to wynikać z samodzielnie przeprowadzonej głodówki, czy też postu zalecanego przez lekarza. Taki typ ketozy nazywany jest ketozą głodową.

Brak jakichkolwiek węglowodanów i białka w diecie po kilku dniach prowadzi do znacznego wzrostu produkcji ciał ketonowych, nawet do 10 mmol / l. Jest to stężenie znacznie wyższe niż przy ketozie odżywczej, ale wciąż niższe niż przy kwasicy ketonowej.

Kwasica ketonowa

Jest to groźny stan patologiczny, występujący, kiedy poziom insuliny jest bardzo niski, np. u pacjentów z cukrzycą typu 1, których organizm nie jest w stanie wytwarzać tego hormonu. Stan ten często nazywany jest cukrzycową kwasicą ketonową, gdyż to u osób, cierpiących na cukrzycę występuje najczęściej. Dochodzi wtedy do nagłego wzrostu stężenia ketonów, które wybiega poza normę i jest znacznie wyższe, niż w przypadku ketozy żywieniowej, przekracza nawet 20 mmol / l.

Kwasica ketonowa grozi przede wszystkim osobom z cukrzycą typu 1 oraz zaawansowaną cukrzycą typu 2, które straciły zdolność do produkcji insuliny. Przebywając na dobrze rozplanowanej diecie ketogenicznej, nie powinno dojść do tak wysokich stężeń ketonów, ponieważ formowanie jadłospisu w tym sposobie żywienia związane jest z wykorzystaniem mechanizmu bezpieczeństwa, poprzez hamowanie sprężenia zwrotnego, co zapobiega przekroczeniu 5 mmol / L ketonów.

Czym jest keto adaptacja?

Jeżeli utrzymamy ketozę żywieniową przez kilka tygodni, zmieni to w pewien sposób funkcjonowanie komórek nie tylko pod względem czerpania paliwa do działania, ale także budzenia genów, które podczas diety wysokowęglowodanowej są wyciszane. Kiedy działanie organizmu zostanie oparte na tłuszczach i ketonach, dojdzie do dwukrotnie wyższego utleniania kwasów tłuszczowych, co wpłynie na przyspieszoną redukcję masy ciała. Co więcej, w trakcie ketozy zmniejszy się glikoliza, stężenie insuliny, a także stany zapalne i poziom stresu oksydacyjnego. Oznacza to, iż keto adaptacja może wpływać pozytywnie na nastrój oraz powodować zauważalne odwrócenie objawów klinicznych zespołu metabolicznego i cukrzycy typu 2.

Adaptacja tłuszczu – co to znaczy?

Podczas omawiania ketozy można napotkać także termin adaptacja tłuszczu, którego znaczenie jest podobne do adaptacji ketonowej, opisanej wcześniej. Pojęcie to bywa wykorzystywane zazwyczaj podczas opisywania trybu życia sportowców, którzy przystosowani są do diety niskowęglowodanowej. Mówiąc o adaptacji tłuszczu, mamy zazwyczaj na myśli, że dana osoba ma na tyle ograniczoną podaż węglowodanów, iż wywołuje to zwiększone spalanie tłuszczu. Osoby zaadoptowane do tłuszczu mogą czerpać nawet dwukrotnie większe zapotrzebowanie na energię właśnie z tłuszczów.

Choć keto adaptacja i adaptacja tłuszczu to pojęcia stosowane często wymiennie, to pierwsze prezentuje nieco bardziej złożone przekształcenia różnych systemów fizjologicznych. O keto adaptacji mówimy wtedy, gdy ograniczenie węglowodanów jest na tyle duże, że wywołuje trwałą ketozę żywieniową. Wygląda to tak, iż umiarkowane ograniczenie spożycia węgli może wywołać stopień adaptacji tłuszczu do pewnego stopnia, jednak nie spowoduje jego maksymalnego utleniania.

Czym są ketony egzogenne?

Ketony są samodzielnie syntezowane przez wątrobę, jednak naukowcy odkryli, że niektóre z tych związków można dostarczać także z zewnątrz. Ich spożywanie ma wspomagać tworzenie ketonów endogennych, a więc przyspieszać przejście organizmu w stan ketozy.

Suplementacja ketonów egzogennych dzieli się na dwa rodzaje:

• sole ketonowe – są to ketony, powiązane z solami, najczęściej sodu, potasu, wapnia lub magnezu. Najczęściej dostępne są w postaci proszku, który należy rozpuścić w płynie i wypić;
• estry ketonowe – wykorzystywane są głównie w różnego rodzaju badaniach; są to ketony połączone z innymi estrami i dostępne są zazwyczaj w postaci płynnej.

Szacuje się, że zarówno sole ketonowe, jak i estry ketonowe, mogą podnosić poziom ciał ketonowych we krwi, podobnie jak dzieje się to podczas stosowania diety ketogenicznej. Wykonano nawet badanie, w którym spożywanie ok. 12 g soli ketonowych, zwiększało poziom ciał ketonowych o ponad 300%.

Ketony egzogenne mają za zadanie przyspieszyć czas przejścia organizmu w stan ketozy, jednak opinie na ich temat są podzielone. Jedni twierdzą, iż wspomagają one produkcję endogennych ciał ketonowych, umożliwiając osiągnięcie stanu ketozy znacznie szybciej, zmniejszając tym samym nieprzyjemne skutki zmiany trybu życia, które są powszechne podczas rozpoczynania diety ketogenicznej. Inne głosy świadczą o tym, że na niektóre suplementy tego typu należy uważać, gdyż mogą one wywołać tzw. ostrą ketozę, która, owszem, nie wymaga stosowania diety ketogenicznej i ograniczania węglowodanów, jednak, aby utrzymać ten stan, należy dany produkt spożywać stale, ponieważ nie wpływa on na ogólne zwiększenie tworzenia ketonów wątrobowych.

Objawy, świadczące o przejściu ciała w stan ketozy

Dieta ketogeniczna powstała jako dieta lecznicza, która do dziś wykorzystywana jest w leczeniu padaczki u dzieci, a coraz częściej także cukrzycy. Nasze ciało, wchodząc w stan ketozy, daje pewne objawy, które pozwolą nam odgadnąć, że organizm rozpoczął zwiększoną produkcję ketonów i przestawia się do czerpania energii z tłuszczów. Zobaczmy, jakie to objawy. Więcej danych i szczegółów można odszukać pod adresem https://www.medicalnewstoday.com/articles/180858 w tym inne informacje.

Zmiana woni oddechu

Kiedy organizm przejdzie w stan ketozy, następuje zwiększone wydychanie acetonu, co może powodować nieprzyjemną woń oddechu. Nie jest to związane z brakiem higieny w jamie ustnej, a zapach można zamaskować, często myjąc zęby lub używając gumy do żucia. Co więcej, po powrocie do normalnej diety efekt ten powinien ustąpić.

Utrata masy ciała

Większość osób, decydujących się na przeprowadzenie diety ketogenicznej, robi to w celu obniżenia masy ciała. Redukcja tkanki tłuszczowej stanowi jedną z oznak, że nasz organizm przeszedł już w stan ketozy i zaczęło się zwiększone utlenianie komórek tłuszczowych. To właśnie dzięki temu, że dieta ketogeniczna faktycznie pozwala w całkiem zdrowy sposób schudnąć, jest ona często polecana osobom z nadwagą i otyłością.

Obniżenie poziomu cukru we krwi

W ostatnim czasie dieta ketogeniczna staje się coraz popularniejsza w zakresie leczenie cukrzycy. Najnowsze badania wykazują, iż znaczne ograniczenie podaży węglowodanów pozwala na dobre kontrolowanie glukozy. W trakcie ketozy będzie można zaobserwować obniżoną zawartość cukru we krwi, co warto potwierdzić badaniami. Zaleca się, aby wykonać badania jeszcze przed przejściem na dietę i następnie zrobić testy kontrolne po kilku tygodniach, monitorując wyniki.

Zmniejszenie apetytu

Osoby, przebywające na diecie ketogenicznej często mówią o tym, że nie czują potrzeby jedzenia. Czasami zdarza się, iż spożywają one posiłki zaledwie dwa razy dziennie, ponieważ nie są głodne. Przyczyny zmniejszenia apetytu na diecie ketogenicznej nie zostały jasno określone, jednak istnieje kilka teorii na ten temat:

• odpowiedzialne jest działanie ketonów na mózg (między innymi ośrodek głodu);
• zwiększenie podaży tłuszczów zapewnia sytość na dłużej, przez co nie odczuwa się głodu.

Niezależnie od przyczyny, zmniejszony apetyt oznacza mniejszą ilość spożywanych kalorii i szybszą redukcję masy ciała.

Początkowe obniżenie kondycji

Jest to oznaka tego, że nasze ciało otrzymuje zbyt mało węglowodanów i nie ma skąd pobierać energii. Efekt ten powinien zniknąć, gdy ketoza żywieniowa się ustabilizuje i organizm zacznie czerpać paliwo z nagromadzonych tłuszczów. Niestety pierwsze dni przebywania na diecie ketogenicznej, mogą skutkować pewnym osłabieniem i zmęczeniem, jednak zależy to od różnych czynników i nie musi być regułą.

Okres spadku energii podczas stosowania diety ketogennej nazywany jest tzw. grypą ketogeniczną. Na szczęście, kiedy „choroba” minie, można odczuć nawet zwiększenie poziomu energii, niż miało to miejsce podczas diety opartej na węglowodanach. Dzieje się tak dlatego, że w praktyce ketony stanowią efektywniejsze paliwo dla mózgu niż glukoza, co sprawia, że poprawia się nastrój, zwiększa skupienie, a procesy umysłowe przebiegają sprawniej.

Problemy trawienne

Jest to również początkowy objaw, za który odpowiada głównie zmiana nawyków żywieniowych. Organizm musi przystosować się do nowego trybu życia, a w związku z tym mogą pojawić się problemy natury trawiennej, takie jak:

• zaparcia;
• biegunki.

Dieta ketogeniczna powinna być tak rozplanowana, aby, pomimo spożywania małej ilości węglowodanów, w dalszym ciągu dostarczała nam odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego.

Problemy z trawieniem podobnie jak osłabienie formy, nie muszą się pojawić. Wiele osób, stosujących dietę ketogenną twierdzi, że nie zauważyło u siebie takich objawów.

Ketoza i ketony – podsumowanie

Ketoza i ketony to pojęcia, które kojarzą nam się głównie z dietą ketogeniczną. Poznanie ich bliżej pozwoli nam zrozumieć, jak taki sposób odżywiania wpływa na procesy odchudzania i dlaczego zalecany jest osobom, cierpiącym na niektóre schorzenia. Zanim zdecydujemy się na ograniczenie węglowodanów oraz zwiększenie podaży tłuszczów, warto zapoznać się z tym artykułem i zdobyć informacje na temat takich terminów, jak: ketoza odżywcza, ketoza głodowa czy kwasica ketonowa. Dzięki temu łatwiej będzie nam rozplanować dietę i będziemy mieć pewność, że nie wiąże się ona z żadnymi poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Internet pozwala nam zajrzeć do ogólnodostępnych badań, które potwierdzają, iż zwiększone spożywanie tłuszczów oraz wprowadzenie organizmu w stan trwałej ketozy odżywczej, wcale nie oznacza przybrania na masie czy też pojawienia się kwasicy ketonowej. Należy pamiętać, że ketoza nie jest wskazana w okresie ciąży o czym możemy dowiedzieć się z adresu https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/dieta-ketogenna-w-okresie-ciazy-niebezpieczna-i-pseudonaukowa-propozycja-odzywiania/ o czym należy wiedzieć.